Papež Martin V. pověřuje Konráda IV. Olešnického (Conrado), biskupa ve Vratislavi (episcopo Wratislaviensi), ať se snaží v souladu s výkonem své pastýřské pravomoci a profese zabránit nejen tomu, aby se Alexander Vitold (nobili viro Allexandro), kníže na Litvě, (duci Litwanie), a věřící v Polsku (fideles Polonie) stali zastánci viklefských a husitských heretiků (Wyclefistarum et Hussitarum heresibus) v Českém království (regnum Bohemie), ale aby je prosbami, argumenty a apelem na svědomí přiměl a apoštolskou autoritou pod hrozbou božího soudu zmíněnému knížeti a jeho přívržencům v této věci nařídil, ať nepodporují zmíněné bezbožníky a hříšníky, ale ať co nejdál prchnou z domu hříchu, aby nebyli vpleteni do jeho osidel a nezískali tak hanebnou poskvrnu na své slávě; ať také podle apoštolského výroku setrvávají v pravosti víry, jakož i v jednotě a poslušnosti církvi, neboť je nesprávné se domnívat, že církev, kterou řídí a trvale chrání duch svatý, může být pokořena lstivou věrolomností a nezměrným množstvím svých nepřátel, a přestože nyní trpí, je jisté, že žádná moc ani peklo nemohou stát nad církví a rozbít její víru. Kdyby se však řečený kníže vzpíral užitečným napomenutím a varováním, má se řečený vratislavský biskup snažit alespoň o záchranu svých poddaných prohlášením, že ve věci smluvních spojenectví k zmíněnému knížeti a závazků vůči němu nemusí dodržovat žádné přísahy, neboť každý slib proti víře je nutno považovat za věrolomné křivopřísežnictví; totéž má platit pod pohrůžkou církevních trestů a jiných právních prostředků proti všem, kteří by jakoukoliv pomocí podporovali řečeného knížete Alexandra Vitolda, a v těchto případech má uváděný vratislavský biskup v rámci povinností svého pastýřského úřadu z pověření papeže a celé církve postupovat proti takovým osobám soudní cestou.
- A: N/A
- B: APH; AMKP; sign. XXVII 3, fol. 64v–66r
- C: ZAO-OL; MCO; sign. 530, fol. 71r–72v
Přepis regestovaného dokumentu
Ven. fratri Conrado, episcopo Wratislaviensi, salutem et apostolicam benediccionem. Graviter et cum magna cordis acerbitate ferimus dampnatissimam heretice pravitatis in regno Boemie sevissime grassaria) perfidiam, sed profecto gravissime et amaro nimis sustinemus animo, cum inde, prochdolor, exhiberi pertinacibus hereticis auxilia comperimus, unde sperabamus saluberrimam katholice fidei veritatem magna sue virtuose defensionis tutamenta sortiri et felicia christiane religionis incrementa suscipere ingentemque consolacionem nobis et toti ecclesie in hiis tribulacionibus ex ea parte venturam, ex qua contricionem super contricionem et affliccionem formidamus augeri, ab eo videlicet d. f. nobili viro Allexandro, duce Litwanie, qui nobiscum dulces salutaris doctrine et sacramentorum ecclesie solitus est capere cibos et simul in domo dei cumb) unanimi ceterorum ambulare consensu fidelium, quibus sane sicut et nobis phas fuerat de ipso ducec) sperare viciniora saluti quam ipsum in hanc duci vel trahi posse sentenciam, ut sua nobilitas, sicut prius gravi fama referente et tandem suarum litterarum ac rerumd) attestacione cognovimus nec satis ammirari sufficimus, illos, nescimus quo pacto aut qua forsan inani spe aut uti ayunt caduci principatus ambicione delusa, filios perdicionis et dampnate obstinacionis hereticos, qui regnum Boemie pestiferis Wyclefistarum et Hussitarum heresibus pene totum infecerunt et inficere non desinunt, quin eciam in ceteras orbis regiones virus sue letalis perfidie malignis actibus diffundere molliuntur ac vere fideles et katholicos inplacabili furore et inpietate sevissima persecuntur, fovendos duceret et ad dictorum hereticorum proteccionem arma sumeret eadem nobilitas gravemque pararet et expediret exercitum, cum tamen ex adverso ceteri principese) katholici, prout eidem duci manifeste constat, ad suscepte fidei proteccionem conformiter ad iudicium et determinacionem s. Romane et universalis ecclesie sub vexillo crucis Christi, quod in eius salvifico nomine adversus ipsos hereticos duximus erigendum, confidenter militare et ad mortem usque pro salute communi decertare firmaverint, non querentes, que sua sunt, sed que Jesu Christi, nec presumentes contra vetustissima sanctorum decreta patrum cum hereticis tractatum inire aut participacionem habere, qui, ne contagione sua morbida sanos inficiant, vitari iubentur et humanis pro sua correccionef) destitui favoribus nec communicare divinis; nulla est enim convencio Christi ad Belial nec participacio lucisg) fidei ad tenebras heretice pravitatis, sicut nec consensus aliquis templorum dei cum ydolis. Quod si forsan dux iste pretenderit hec non in heresum fautoriam, sed in emendacionem et conversionem errancium attemptasse, non gratis aut voluntarie se seducat, sed animadvertat, quomodoh) verisimilis siti) iste novus correccionisj) delinquencium modus, ut ad compescendum furiosum et suis obviandum periculis sibi tradatur gladius, aut exaltentur cornua peccatoris suaque potestas augeatur, ut prompcius se suum humiliter confessus errorem correccioni submittat. Non enim duci solet, sed trahi pocius aut rerum necessitate convinci superbus et obstinatus animus, nec pertinacium hereticorum conversioni prodesse, sed graviter obesse constat hanc, si tandem illis ab ipso duce concessa fuerit, proteccionem, que revera preter notoriam fidei et christiane religionis offensam ac horrendam christiani sanguinis effusionemk) et cetera, quorum erit occasio, flagicia eciam novarum et hostiliuml) inter christianos principes discordiarum letale semen prebetm) et fomentum, que preterea robur augens infidelium et succendens furientem et crudelem temerarie presumpcionis eorum audaciam, magnumque subtrahens fidelibus auxilium, ipsi non parum derogat proteccioni fidei obstaculum ingerit et confert impedimentum. Quapropter attenden) tibi, pastor, et commisso grego dominico prospice, fidei et ecclesie animarumqueo) saluti pastorali vigilancia consule et, sicut tue professionis est, causam dei et tocius christiane religionis viriliter age nec vecordi subdola vel iniqua dissimulacione permittas, quantum in te fuerit, ipsum ducem aut fideles Polonie in hanc prolabip) hereticorum fautoriam, sed arguendo, obsecrando, increpando moveas, exhorteris ac nostra et apostolice sedis auctoritate dicto duci suisque in hac re fautoribus sub interminacione iudicii divini precipias, ne prebeant inpiis et apostatis auxilium, sed procul fugiant a tabernaculis peccatorum, ne tandem involvantur in eorum scelere et horrenda punicione nec ponant tam fedam maculam in gloria sua, sed iuxta apostolicam sentenciam in ea vocacione, qua dudum ad ecclesiam per lavacrum regeneracionis clementissime disposicione divina vocati sunt, in sinceritate fidei ac unitate et obediencia ecclesie perseverent, neque putent ecclesiam, quam divinus assidue dirigit et protegit spiritus, suorum quantumcunque versuta malignitate et robusta multitudine hostium deici posse, licet ad tempus affligi, certe scientes, quod adversus ecclesiam nulla quidem potestas nec ipse porte inferi prevalere poterunt vel fidem eius illidere.q) Quamvis enim sathanas expetiverat, ut apostolicam cribraret sicut triticum ecclesiam, Christus tamen, qui, ut apostolus loquitur, pro sua reverencia exauditus est, oravit pro Petro, ut non deficeret fides eius, et nobiscum esse promisit usque ad consummacionem seculi, sed non idcirco matricidii crimine illi censentur immunes, qui vel dictam ecclesiam, fidem eius vel auctoritatem prophanare vel inpugnare presumunt, aut in tribulacione sibi pro sua facultate succurrere parvipendunt, subdole dissimulant vel negligunt. Stat enim ad iudicandum dominus, in cuius fidem etr) divinas leges impie agere impune non cedit, regna transfert et constituit, subs) cuius dicione cuncta sunt posita, velt) gloriari poterit coram ipso stulta presumpcio omnis carnis. Ac ubi prefatus dux hiis, quod absit, parereu) contempneret salutaribus monitis, suorum saltem subditorum studeas providere salutiv), quos ad prestandum in hac re dicto duci favorem vel obsequium nullo teneri iuramento nunccies, cum omnis adversus fidem promissio debeat infidele censeri periurium, necnon adversus eundem ducem et sibi prebentes in hac re quovis quesito colore auxilium, consilium vel favorem per censuram ecclesiasticam et aliax) iuris remedia constanti virtute, prout casus exiguerint, procedas, taliter agens in premissis, quod iuxta debitum pastoralis officii de zelo fidei tua devocio possit aput nos et universam ecclesiam merito commendari.
Datum Rome aput s. Petrum 2. id. Maii pontificatus nostri a. quinto.
a) ,gravari' B, C – b) ,cum' deest in B, C – c) ,de ipso duce' deest in B, C – d) suarum litterarum ac rerum] litterarum suarum verarum B, C – e) ,fideles' B, C – f) ,correpcione' B, C – g) ,lucis' deest in B, C – h) ,quam' B, C – i) ,est' B, C – j) ,correccionis' deest in B, C – k) ,effusionem' deest in B, C – l) ,hostium' B, C – m) ,seminarium prebeat' B, C — n) attende … consule] attente vobis et commisso gregi dominico fidei et ecclesie animarumque saluti pastorali vigilancia consulite apud Palacký – o) ,animarum' B, C – p) ,prolabi' deest in B, C – q) eius illidere] illius illidere B, illis illudere C – r) fidem et] fide secundum B, C – s) ,in' B, C – t) ,nec' B, C – u) ,forte' B, C – v) studeas providere saluti] et aliorum providete saluti apud Palacký – x) alia iuris remedia] anathematis remedio B, C