Ulrich Stöckel, mnich z benediktinského kláštera v Tegernsee, informuje svého představeného opata Kaspara Ayndorffera, že v neděli po svátku svatého Petra v okovech (an suntag nach advincula sancti Petri) 2. srpna dorazili z Prahy (von Prag) ke koncilu v Basileji (concilii) tři vyslanci Českého království (drei ambasiatores regni Bohemie), jeden laik a dva kněží (ain lay und zwen pfaffen), následně v pátek a sobotu před svátkem svatého Vavřince (an freitag und sampcztag vor Laurenti) 7. a 8. srpna přednesli ve shromáždění (in generali congregacione) oficiální relaci o jednání v Praze. Na sněmu v Praze bylo celé Českého království zastoupeno všemi rytíři, městy, trhy i obcemi (von aller ritterschaft, steten und märckten und gemeinschaft). Tento sněm měl být zahájen na svátek svaté Trojice (in die sancti Trinitatis) 7. června, a v jeho průběhu učinili vyslanci mnoho kázání, aby pozvedli ohromená srdce k oddanosti a křesťanské víře, zvláště pak v otázce čtyř artikulů (auf die vier artikell), které Češi hájí na koncilu. Ze všech jednání bylo zřetelné, že tři články (von der dreier artikell) by neměli představovat větší problém, který se naopak očekává u čtvrtého artikulu O přijímání pod obojí způsobou (de communione sub utraque specie). Protahující se jednání vyvolalo v řadách Čechů nespokojenost, hlavní pozornost upřeli vyslanci na obhajobu článku o přijímání. Tím hodlali vše ukončit a ze sněmu odejít; vyslanci si proto vyžádali možnost soukromého slyšení před rytířským stavem, které jim bylo povoleno. Následně vyslanci koncilu v týnské faře pány, rytíře a panoše povzbuzovali, aby se upamatovali na svůj stav a závazky vůči království. Poukázali na na dřívější slávu království a neskrývali podiv nad tím, že jim nyní vládnou ti, kteří by byli dříve jejich služebníky. Upozornili je, že mezi nimi nepanuje jednota ani ve víře, neboť pražané (die von Prag), táborité (die Taboriten) a sirotci (die waisen) si vytváří vlastní víru a celé království nemá jediného učeného člověka, který by je mohl srovnat. Posteskli si, že zatímco dříve horníci posílali své děti do škol, nyní je učí boji. Z toho důvodu je nemožné najít dobré křesťany v této zemi. Nabádali je k tomu, aby vyslali ke koncilu poselstvo, které by sjednalo jednotu s římskou církví a oni znovu nabyli postavení odpovídající svému stavu. Rytíři jim nato odpověděli v tom smyslu, že k tomu může dojít pouze tehdy, dovedou-li ke shodě s koncilem na artikulu o přijímání. Dále je odkázali na zvolený výbor sněmu. Dále uvádí, že kvůli tomu panoval neklid jak v Praze, i nyní mezi delegáty na koncilu. Následně v úterý po svátku svatého Vavřince (feria 3a post Laurenti) 11. června zahájili svou řeč Češi. Nejprve vyslancům koncilu popřáli milost a pokoj, a totéž se následně modlili i pro České království. Poté přednesli usnesení, jehož opis mu zasílá, v němž požádali koncil, aby přijal předložené znění čtyř artikulů. Zvláště první a čtvrtý artikul je obráceno (concilium contrarium), další dva artikuly jsou formulovány dostatečně v dobré víře (satis in bona forma), takže by bylo trochu možné je po úpravě závadného výkladu přijmout. Panuje naděje, že když dojde ke sjednocení v otázce kalicha, nechají husité ostatní články padnout (Doch ist gůte hoffnung darauf, möcht man ainikait machen umb den artikell de communione sub utraque specie, si liessen vielleicht die andern artikell all vallen). Následně vybrali ze svých řad čtyřiadvacet pověřenců (XXIIII der gelersten) do komise (de concilio deputati), která měla o předložených otázkách jednat. Dále sděluje, že v týdnu dorazilo bavorskému vévodovi Vilémovi III. (herczog Wilhalm) poselství císaře Zikmunda (von dem römischen kaiser), týkající se tří záležitostí, pro něž je svatý koncil v Basileji ustanoven, a sice pro nastolení řádu, věrnosti a obzvláště reformace. Král Zikmund rovněž připomněl, že hodlá dodržet, k čemu je vázán ve zlaté bule (in der gulden bull). Týž posel jim sdělil, že nic dalšího neví, pouze o odhodlání císaře Zikmunda dostavit se se dvěma kardinály (zwen cardinal) na koncil. Na dalším dvanáctém slavnostním zasedání koncilu v katedrále (in der nachsten session) bylo přijato usnesení, které bylo prostřednictvím císaře Zikmunda doručeno papeži Evženovi IV. (wider den babst), v němž mu koncil hrozil sesazením, pokud ve stanovené lhůtě svou účastí nebo vysláním důvěryhodného zástupce neuzná pravomoci koncilu. Dodává, že podle neověřeného zdroje by měl brzy papež rozhodnout o vyslání zástupce ke koncilu, a odvolat své dřívější listy a buly. Konečně sděluje, že koncil vyslal do Eichstättu (gen Aychstet) lyonského arcibiskupa Amedea z Talaru (archiepiscopum Lugdunensem), augšpurského biskupa Petra ze Scheumbergu (episcopum Augustensem) a provinciála Jiřího ze Schönthalu (magistrum Georium provincialem), aby zprostředkovali ukončení sporu bavorských vévodů Jindřicha XVI. z Bavor-Landshutu (herczog Hainrich) a Ludvíka VII. z Bavor-Ingolstadtu (herczog Ludweig). Na cestu do Basileje se vydal v předvečer svátku svatého Vavřince (in vigilia sancti Laurencii) 9. srpna.
- A: N/A
- B: StA München; Cod. 1585; fol. 96; aktuální uložení neověřeno
- C: ANM Praha; Sbírka C ‒ Muzejní diplomatář; sub anno
- Palacký 1851, s. 257.
- Tomek 1879-IV, s. 586‒587.
- Tomek 1899-IV, s. 582‒583.
- Šmahel 1993-III, s. 272, 403, pozn. 518.
- Šmahel 2002-III, s. 1588‒1589.
- Coufal 2020, s. 514.
Přepis regestovaného dokumentu
Novitates concilii. Primo an suntag nach advincula sancti Petri seind ambasiatores concilii kommen von Prag und drei ambasiatores regni Bohemie mit in, ain lay und zwen pfaffen, und an freitag und sampcztag vor Laurenti habent ambasiatores concilii relacionem getan in generali congregacione von allen den sachen, die si ze Prag von des heiligen concilii und des gelaubens wegen gehandelt haben. Zům ersten: wie das kůnigreich ze Beheim gancz gesannet ist gebesen zu Prag von aller ritterschaft steten und märckten und gemainschaft, das kain man so alter ist, der gedenkch, das die lantschaft als gantz und so loblich gesamnet sei gebesen, als yeczo auf dem tag et cetera. Item in die sancti Trinitatis hat sich der tag und die tractät zů Prag angeuangen und hat gebert ain mönet oder mer. In der zeit habent ambasiatores concilii vil güter sermones getan, damit si die erstockten hertz zů andacht und zů kristenlichem glauben erbekchen möchten, und sunder auf die vier artikell, die di Beheim in concilio zů Basel und auch ze Prag fürgelegt haben. Und aus aller fürlegung und antburt, die geschehen ist in dem concilio zů Basel und auch zů Prag, hat sich am lesten erfunden, das nicht grosse irrung mer ist von der dreier artikell wegen, möcht es nur schlecht werden umb den vierden artikell de communione sub utraque specie. Item die täding habent so lang und so vil tag gebert, das die lantschaft gar ein gross verdriessen het und sprachen all gemainklich, sy wolten noch mochten nicht lenger beleiben, si verzerten vil gůtz umbsünst, und si wolten doch den artikell de communione sub utraque specie durch kainerlai sach wegen vallen lassen, ee wolten si all sterben et cetera. Und damit wolten si ainen aufbrüch getan haben an als end. Do begerten ambasiatores concilii, das man in vor der ritterschaft audienciam gäb; das ward in erlaubet. Also nummen si die ritterschaft auf ein ort und ermoten si gar ernstlich, und andern worten redten si mit in also: Ir edell herren et cetera ritter und knecht! degenkcht daran, das ir die vödrissten seit in dem kůnigreich zů Beheim und ew billich zůgehört, das ir das kůnigreich aufhaldet. Secht an die gross er und wird, darinn das kůnigreich vor zeiten gebesen ist, und das ir nů davon kommen seit; wann die, di ew vormaln zů dienern hart versmacht hieten, die sind yeczo ewr herren worden. Darzů seit ir selb irr undereinander in dem glauben, wann wir haben warlich funden under ew, das die von Prag iren besundern glauben, die Taboriten iren besundern glauben und die waisen iren besundern glauben haben, und habt auch in allem kůnigreich zů Beheim kain gelertew person, die ew in dem glauben erbeisen kunn oder můg, und gebingt der ye lenger ye minner, wann die, di ire kinder vormalen zů der schůl geschikcht haben, die schikchen ire kinder yeczo zum vechten. Dar umb so ist unmůglich, das gůt kristen in dem kůnigreich zů Beheim můgen gesein oder werden; nur ir trachtet, das ir gelert läut zů ew nemmet. Dar umb, ir edell herren et cetera ritter und knechtt, lasset ew kristenlichen gelauben bevolhen sein, als ewrem adell billich zůgehört, und seit darob, das sich die lantschaft nicht entrenn, und das wir frid und ainikait machen et cetera. Darauf antburtt die ritterschaft: möchten si ain weg erdenkchen, dardurch in concilium communionem sub utraque specie erlaubet, so hofften si, es wurd ainikait. Auf das antburtten ambasiatores concilii, man fund wol sölich weg, dardurch in communio sub utraque specie erlaubt wurd. Do begerten si, das si denselben weg öffnäten. Darauf antburten ambasiatores concilii, in wär nicht beuolchen, sölich weg ze öffen, si hieten auch kainen gebalt dar umb von dem heiligen concilio; aber das si ir ambasiatores wider schikchten ad concilium, so wolten si auf sölich und ander weg gedenkchen, damit man ainikait möcht gemachen et cetera. Die wort bracht die ritterschaft an die lantschaft, und auf das habent si ir ambasiatores her wider ad concilium geschikcht. Item die ritterschaft hat sein not nicht türen gereden vor der gemain und der pübrei, wann si wären stund vertriben et cetera. Item die Beheim sind gar unstät gebesen in den tractäten zů Prag, und was si fürgelegt habent mit worten, das haben si darnach in anderr form in geschrift geben und die sach verkert. Es seind auch ir ambasiatores, die yeczo zů Basel sein, desselben geleichen unstät. Item feria 3a post Laurenti haben ambasiatores von Beheim ir sach, die in bevolchen ist, fürgelegt in concilio in generali congregacione. Zum ersten habent si unam collacionem getan, dar inn si gar ernstlich gebeten haben umb frid und ainikait, als si dann des geleichen zů Prag auch begert und beten haben. Darnach haben si verlesen ein zedel, der ich ewren gnaden copiam schikch, und darauf begert, das sich concilium mit in ainig und in erlauben well die vier artikell nach inhalt der zedel. Item wiewol si ettlich artikell gelimpflicher seczent, dann si von erst in der fürlegung getan haben, so hat doch jeder artikell gifft in im. Sunder umb den ersten und den vierden artikell halt concilium contrarium, dann die andern zween artikell stünden satis in bona forma, si discordiren nůr mit uns in practica und laichen mäniklich mit ir falsen exposicion, dar umb in nicht ze trawn ist et cetera. Doch ist gůte hoffnung darauf, möcht man ainikait machen umb den artikell de communione sub utraque specie, si liessen vielleicht die andern artikell all vallen. Item darnach sind XXIIII der gelersten de concilio deputati, die antburtt formiren auf der Beheim fürlegung. Auch verstet man nicht, das si bekert werden, nůr es köm der kaiser. Item in der wochen ist unserm gnadigen herren herczog Wilhalm ein botschaft kommen von dem römischen kaiser, das er das heylige concilium ermonen well, das si den drein sachen, darumb das concilium gesammet ist, ordenlich und trewlichen anligen, und besunder der reformacion; so well er in auch trewlich halten alles, das er in der gulden bull versprochen hat. Auch hat derselb bot desagt, er wiss nicht anders, dann es sei der kaiser und zwen cardinal mit im under wegen und kömmen ad concilium. Item die decreta, die das heilige concilium in der nachsten session gemacht hat wider den babst, die sind dem kaiser zůgeschikcht a concilio. Stund hat der kaiser selb die decreta dem babst presentirt, dar ab ist er gar hartt erschrokchen, doch hat er zestund ein minut lassen machen pro plena adhesione concilii. Dieselb minut hat gar ein klains discordirt von der minut, die der legat dem babst geschikcht hat; und darumb so hat er suis ambasiatoribus, die er schikchen wil ad concilium, vollen gebalt geben, ob das wär, das concilium nicht ein genügen hiet an seinen briefen und bullen, das si dann all abgeng und brechen, die sich in den briefen und bullen erfinden möchten, erstatten und erfullen sůllen. Sed ista nova habemus ex vaga relacione. Item concilium hat solempnem ambasiatam, videlicet archiepiscopum Lugdunensem, den allermachtigisten als in Frankchreich ist, und herczog Ludweigs gůte kuntschaft hat, episcopum Augustensem und magistrum Georium provincialem et cetera geschikcht auf den tag gen Aychstet, umb frid ze machen zwischen herczog Ludweig und herczog Hainrich et cetera; die sind in vigilia sancti Laurencii zů Basel ausgeriten et cetera.