Strana I
Archiv für österreichische Geschichte. Herausgegeben von der zur Pflege vaterländischer Geschichte aufgestellten Commission der kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Siebenunddreissigster Band. WIEN. Aus der kaiserlich-königlichen Hof- und Staatsdruckerei. 1867.

Strana 411
VII. STATUTEN DER PRAGER METROPOLITANKIRCHE VOM JAHRE 1350. VEROFFENTLICHT DURCH DR. B. DUDIK, O. S. B.

Strana 412

Strana 413
413 Durch die Fürsorge Kaiser Karls IV. wurde 1348 das Bisthum Prag zu einem Erzbisthume erhoben und dem neuen Metropoliten Arnost von Pardubitz das neucreirte Bisthum zu Leitomischl und das uralte zu Olmütz in Mähren als Suffragane untergeordnet. Die bisherige Ver- bindung der Bisthümer zu Prag und Olmütz mit dem Metropoliten zu Mainz, auf welchen sie gewiesen waren, hörte somit auf und Prag eröffnete auf dem kirchlichen Felde eine neue Aera. Wie Karl bei allen seinen böhmischen Unternehmungen — wir erinnern an die Stiftung der Prager Universität, an die Errichtung der Landtafel u. s. w. — stets den rechten Mann zu finden wusste, der seinen weittragenden Gedanken Leben einzuhauchen verstand; so auch diesmal. Arnost von Pardubitz, damals Bischof der Prager Kirche, gehört zu den hervorragendsten Männern nicht etwa blos seiner Zeit, des XIV. Jahrhunderts, sondern überhaupt aller Zeiten. Einrichtungen, die er vor mehr als 500 Jahren traf, erhielten sich in ihrer Kraft bis zur Gegenwart, und die Prager Metropolitankirche verehrt mit vollem Rechte in ihm die Grundfeste ihres Daseins. Aller- dings hat Karl IV. den Gedanken angeregt; aber auch König Ota- kar II. hat bereits im XIII. Jahrhunderte denselben Gedanken aus- gesprochen; schon er wollte Prag zur selbständigen Metropolie erheben und somit die böhmisch-mährische Kirche von Mainz los- trennen; es gelang dies dem gewaltigen Otakar, den nur Habsburgs und Deutschlands gesammte Macht brechen konnte , nicht — und warum? — sein Gedanke fand nicht den Mann, welcher ihn erfasst und ins Leben gebracht hätte. Karl war hierin glücklicher, und da man jegliche That nur nach dem Erfolge zu beurtheilen pflegt, so ist es kein Wunder, dass Otakar, dem doch die Priorität des Gedankens gebührt, bei der Errichtung der neuen kirchlichen Metropolie mit Stillschweigen übergangen wird, während man Karln als ihren Ur- heber und Begründer zu preisen pflegt.

Strana 414
414 Sind die Regenten in der Wahl ihrer Werkzeuge glücklich, dann nennt sie die Geschichte gross und mächtig — immerhin nur eine übertragene Grösse und Mächtigkeit. Karl IV. hat bereits in Prag ein würdiges Denkmal : Arnost von Pardubitz wartet noch auf eines von Sand und Stein — das Denkmal der Dankbarkeit und tief- innigen Erinnerung ist ihm hingegen längst schon im Lande auf- gerichtet. Kaum vom Könige Böhmens und deutschen Kaiser zum Metro- politen erhoben und vom Papste Clemens IV. als solcher bestätigt, schlägt Arnost einen Weg ein, der dem neuen Gebäude dauernde Fundamente verschaffen musste. Wir kennen genau diesen Weg, denn Arnost selbst hat uns denselben in seinen noch erhaltenen Wer- ken kundgegeben. Vor Allem berief er auf den November des Jahres 1349 eine grosse Provincialsynode nach Prag. Da diese Synode auch eine bin- dende Kraft für die beiden Suffraganbischöfe zu Leitomischl und Olmütz hatte, so fehlt es nicht an gleichzeitigen, guten Handschrif- ten, aus denen wir ihren Inhalt vollkommen kennen lernen. Die ehedem Dietrichstein’sche, jetzt Graf Mensdorf’sche Bibliothek auf dem Schlosse Nikolsburg in Mähren bewahrt den Text dieser Synode allein in fünf Handschriften, als Cod. II. 39, 98, 112, 203 und 148. Die Capitel-Bibliothek zu Olmütz hat das für sie bestimmte Original, und nebst diesem noch zwei gleichzeitige Copien unter den Num- mern 162, 286 und 362; die Wiener Hofbibliothek Nr. 537, die Gratzer Universitäts-Bibliothek Ms. fol. 36/68 3. Die Editio princeps ist vom Jahre 1476, darnach veranstaltete Pontanus von Breitenberg eine zweite im Jahre 1606. Und trotz dieses Reichthums an guten Handschriften und der ziemlich correcten, aber sehr seltenen Editio princeps steht den gewöhnlichen Forschern nur der durch Arsenius Fasseau in seiner "Collectio Synodorum et Statutorum almae dioe- cesis Olomucensis“, welche gerade vor 100 Jahren in Retz erschien, veranstaltete Abdruck zu Gebote; doch was für ein Abdruck! Nach einem mit dem Nikolsburger Codex II. 98 und zum Theil mit II. 39 vorgenommenen Vergleiche ergab sich, dass nicht Ein Capitel von sinnstörenden Fehlern, ja geradezu von Unrichtigkeiten frei wäre. Ein correcter Abdruck dieser Statuten ist dringend nothwendig. Doch mit diesen Diöcesan-Statuten begnügte sich Arnost noch nicht; die Statuten sollten seinen Klerus regeln und ihm den Weg

Strana 415
415 vorzeichnen, den er zum Heile seines Volkes wandeln sollte; wie dieser Weg zu betreten wäre, d. h. mit welchen Kenntnissen diejenigen aus- gerüstet sein sollten, denen die Seelsorge anvertraut würde, das zeigte ihnen Arnost in einem Anhange zu den Statuten, den er jedoch als einen integrirenden Theil derselben betrachtet wissen wollte, wess- halb er auch nicht unterlässt, sich in den Statuten auf denselben zu beziehen. Dieser Anhang führt den Titel: „Summa de tribus punctis essentialibus christianae religionis, collecta per Magistrum Thomam Ybernicum anno D. 1316“, und ist sonst auch unter dem Namen „Sum- mula“ bekannt. Diese Summa oder Summula erscheint in allen den obcitirten Nikolsburger Mss. stets der Synode angeschlossen. Unsers Wissens ist dieselbe nur in dem Abdrucke des Fasseau l. c. pag. 30 bis 45 unter der Aufschrift: „Tractatus de tribus punctis essentia- libus christianae Religionis, authore Thoma de Hibernia“ der Öffent- lichkeit übergeben worden. Ist der Abdruck der Synodal-Statuten schlecht, so ist dieser wahrhaft schauerlich, und doch gibt der Text eine so klare Einsicht in die pastoralische Wirksamkeit des dama- ligen Klerus, dass ihn kein Culturhistoriker unbeachtet lassen dürfte. In Kürze zeigt die Summa dem Seelsorger die Methode, die er bei seinen Predigten und katechetischen Reden befolgen solle — es ist dies, um deutlich zu sein, der Katechismus des XIV. Jahrhunderts. So wie aber heutzutage der Katechismus dem eifrigen Pastor nicht ausreicht, sondern derselbe durch dogmatisch-moralische und kanonische Werke erläutert und durch Diöcesan-Vorschriften unter- stützt werden muss ; so benöthigte auch die Summula einer ähnlichen Erklärung. Auch für diese sorgte der grosse Arnost, und publicirte zu diesem Zwecke die „Quaestiones domni Arnosti, Archiepiscopi Pragensis, de singulis materiis". Diese "Quaestiones“ gehören nicht stricte, wie die Summula, zu den Provincial-Statuten, werden daher dem Curatklerus nicht ausdrücklich zur Abschrift anbefohlen, und sind demzufolge bei den Statuten nicht zu finden. Ich kenne von diesen Quaestiones bis jetzt nur Ein vollständiges Exemplar. Es liegt im Nikolsburger Papier-Codex II. 39 vom Jahre 1410 von fol. 60 bis 106. Im Auszuge bewahrt sie der Codex Nicolsburgen. II. 148. Theile die- ser Quaestiones finden sich fast in allen theologisch�praktischen Schriften des XIV. und aus dem Anfange des XV. Jahrhunderts vor, je nachdem der eine Curat diese, der andere jene Materie für prak- tischer hielt und seinem Gedächtnisse vorbehalten wissen wollte. Alle Archiv. XXXVII. 2. 27

Strana 416
416 möglichen Fälle, die in der praktischen Seelsorge sich ereignen kön- nen, werden hier in Form von Fragen und Antworten erörtert, die Ant- worten motivirt, und hiemit dem Seelsorger ein Buch in die Hand ge- geben, das ihn in keinem Zweifel unberathen lässt. Besonders umständ- lich wird das Sacramentum poenitentiae und matrimonii abgehandelt. So wie uns die Summula mit dem Umfang des theoretischen Wissens der damaligen Theologen vertraut macht, so die Quaestiones mit dem praktischen. Unsers Wissens sind die Quaestiones noch ungedruckt. Sie beginnen nach dem Codex Nicolsburgen. II. 39: "Nullus pres- biter parochianum alterius sine proprii licentia sacerdotis, nisi in articulo necessitatis mortis constitutum, ad conscientiam recipiat, cum eum absolvere nequeat vel ligare, neque ei ministret quodcum- que ecclesiasticum sacramentum. (Quaestio prima) : Utrum Religiosi, habentes curam populi, possent procurare omnibus sacramentis paro- chianos aliorum, ut mercatores, viatores, peregrinos si venerint ad eos, ut inciderint infirmitate (sic) et timeant periculum mortis, quia forte non habent licentiam, nec cogitaverunt petere? Respondeo : Si visi- biliter timetur mortis periculum et facile licentia a proprio sacerdote haberi non potest — possunt, cum necessitates legem non habeant, alias non“ etc. Ein anderes Beispiel unter dem Titel: Confessio ha- lensium. Frage: "Cum conceduntur quatuor halensium solidi pro- totidem grossis, vel aequalis numerus pro aequali numero, prout currit moneta — est peccatum vel usura? Respondeo: Non est tutum hoc facere ei, qui vult sibi nisi grossis persolvi, imo usura est, si grossus plus valet quam solidus". Oder Frage: „Aliqui volunt, ut oculi corporis debiles aspergantur per ablutionem, vel ven- tilantur per corporale, et ipsimet tergunt oculos palla, vel alba, vel aliquo ornatu sacerdotali, utrum talia sint admittenda? Resp. dico, quod sint admittenda, ne devotio et fides hoc facientium impediatur. Mulier enim, que fluxum sanguinis patiebatur, ad tactum fimbrie ve- stimenti Domini sanitatem recepit". — Oder: "De flagellatoribus, qui Corpus Christi praecedunt in festo ipsius, si sint admittendi vel non ? Respondeo: sunt, si faciunt ob reverentiam Corporis Christi, si autem propter vanam gloriam, tunc non". Am Schlusse steht die Bemer- kung: „Finite sunt Quaestiones venerabilis in Christo patris Dom- ni Arnesti, Pragensis Archiepiscopi, et scriptae per manus Ge- rungi, plebani in Lucaw prope Budwitz A. D. MCCCCX in die Sti. Vitalis martiris almi, qui est XXVIII dies Aprilis“.

Strana 417
417 Durch die Statuten, durch die Summula und durch die Quae- stiones gab Erzbischof Arnost der neuerrichteten Metropolitan-Diö- cese einen festen Halt, denn die Einheit in der Lehre, in der Litur- gie und im Ritus ward so erzielt. Und da diese Einheit keine andere war, als die der römisch-katholischen Kirche, musste sie unerschüt- terlich werden. Die Provincial-Synode vom J. 1349 blieb für alle spätern Zeiten Norm und Richtschnur; alle späteren Synoden nahmen sie, wie in Böhmen so in Mähren, zur Grundlage. Nach der hierarchischen Ordnung regiert der Bischof seine Diö- cese unter dem Beistande seines Capitels. Ward durch das Statut vom J. 1349 eine neue Diöcesan-Ordnung eingeführt, und sollte das Prager Metropolitan-Capitel an der Festsetzung und Erhaltung der neuen Ordnung Theil nehmen, so musste es selbst im Sinne dieser neuen Ordnung reformirt werden. Arnost erkannte diese Nothwen- digkeit, und entwarf zu diesem Zwecke mit Zustimmung des Capitels die Capitel-Statuten vom 18. November 1350. Mit diesen war der Bau des neuen Gebäudes vollendet, die neue Metropolitan-Diöcese vollkommen eingerichtet. Diese Statuten, welche auch für das Bisthums-Capitel in Olmütz im Ganzen und Grossen bindend wurden, und hier sogar bis zur Gegenwart noch tiefere Spuren ihrer Zähigkeit als in Prag selbst hinterliessen, umfassen den ganzen Wirkungskreis aller zum Capitel und zur Metropolitankirche gehörigen Personen vom Erzbischofe an bis herab zu den einfachen Kirchenfrauen. Jedes Einzelnen Lasten, Pflichten und Einkünfte werden aufgezählt, auf dass der Eine nicht die Sphäre des Andern überschreite und Alles den einer Cathedral- Kirche würdigen Gang gehe. Die Reihenfolge der Würdenträger und Officianten bei der Pra- ger Domkirche nach diesen Statuten war folgende: An der Spitze stand der Erzbischof, nach ihm folgte der Capitel-Propst, darauf der Capitel-Dechant, der Prager Archidiakon, der Scholasticus, die Canonici hebdomadarii, der Custos und Sacrista, der Cantor, Theo- logus, Magister Scholae, unter welchem die Bonifanten standen, der Tumbarius Sti. Adalberti oder der eigentliche Dompfarrer, die Alta- risten, die Vicäre, Chorkleriker und die Matronen. Es ist interessant, ihre Wirkungssphäre aus den Statuten zu erfahren, die Art der Prae- benden-Optionen, die Cumulatio beneficiorum und die Stellung dieses Domklerus nach Aussen zu ersehen. 27

Strana 418
418 Es mochten neben diesen Haupt-Statuten, die da gegeben wur- den "in refectorio ecclesiae nostrae, in quo Capitulum congregari con- suevit, anno Domini Millesimo trecentesimo quinquagesimo, decima octava die mensis Novembris, archiepiscopatus vero nostri anno sexto", auch noch specielle Instructionen den einzelnen Würdenträ- gern, besonders aber den Officianten, ertheilt worden sein; wir schliessen dies aus einer „Regula Bonifantorum“, die sich in demsel- ben Statuten-Codex erhalten hatte. Sie lautet : De Regula Bonifantorum. Omnes de communi et in communi vivant, horas beate Marie virginis scilicet dicant, maiores horas in choro cum conventu decan- tent, diebus dominicis et festivis tria fercula habeant, aliis vero die- bus duo, panem et cerevisiam in habundantia, ante prandium et ante cenam benedictionem, post prandium et gratias agant, simul et in silentio submisse comedant et lectionem habeant, pro bene- factoribus vivis et defunctis duos psalmos dicant, scilicet "ad te levavi“ et "de profundis“, et ex tunc per totam noctem silentium teneant. Nisi rationabili causa extra domum sine licentia magistri sui non exeant, et cum exierint, socium, quem eis magister assi- gnaverit, accipiant. Si necessitas compulerit, illi, quos magister elegerit, panem querant. Si se percusserint invicem, ita quod in canonem late sententie inciderint, expellantur quousque sint absoluti. Soli iaceant, cappas griseas habeant, ceteras vestes superpellicea et bottos. Nullus recipiatur, unde alias sustentetur, nisi ea, que habuerit, velit aliis communicare. Ultra XVI annos nullus recipiatur, ne maiores cum minoribus sub disciplina venire dedignentur et quia boni pueri vocantur ; antequam omnino recipiantur, mores eorum per mensem cum pueris examinentur. Item recipiendi habitum et lectum habeant. Nec magister aliquem recipiat, nisi de consilio proborum et famili- arium suorum. Magister, vel aliquis religiosus, capitulum semel in ebdomada teneat. Omnes diligenter studeant, cantum et lectiones cor- detenus affirment, omnes latinum loquantur. Cetera, que ad studium pertinent, discretioni et fidelitati magistri relinquantur. Nullus accuset alium causa vindicte, sed ex fraterna correctione et amore. Quicun- que sine licentia magistri recesserit, iterum nullo modo recipiatur, nisi cum bona emenda. Mulieres domum eorum non ingrediantur. Omnes in predictis constitutionibus magistro voluntarie obediant sine dolo, et si quis incorrigibilis et rebellis fuerit, de consortio bonorum

Strana 419
419 puerorum illico expellatur. Nullus vicariorum in collegium eorum assumatur, et si quis eorum vicariam accepit, ipsa sit contentus, revertendi ad bonos pueros aditu penitus interdicto. Hec constitutio sacerdotes inter ipsos commorari penitus interdicit. Ut autem mores et actus eorum in melius reformentur, hee constitutiones coram ipsis per singula sabbatha legentur, ne aliquis per oblivionem se excuset. Der Name „Bonifant“ d. i. bonus infans, hat sich noch bis zur Gegenwart in der Olmützer Cathedralkirche erhalten; dort wird der erste Kirchendiener, welcher, wie überhaupt alle Kirchendiener, was allen älteren Canonen geradezu widerstreitet, dem Laienstande an- gehört, mit diesem Namen bezeichnet — für uns ein hinlänglicher Be- weis, dass das Institut der Bonifanten nach Arnost’s Anordnung auch in Olmütz lebensfähig war. Die Statuten für die Prager Metropolitankirche haben sich unseres Wissens nur in einem Nikolsburger Codex chart. et memb. fol. Sig. II. 98 in einer Abschrift vom Jahre 1403 erhalten. Auch begreiflich. Der Landklerus hatte daran kein Interesse. Ein Exemplar im Capitel-Archive aufbewahrt, entsprach dem Bedürfnisse vollkom- men, denn es musste daraus in vorgeschriebenen Zeiten dem ver- sammelten Capitel vorgelesen werden, und so kam es, dass eine Vervielfältigung sich nicht als nothwendig herausstellte. Der Codex selbst ist theils auf Papier, theils auf Pergament auf 287 Folia geschrieben, bestehend aus Lagen zu 12 Blättern, von denen in der Regel das erste, sechste, siebente und zwölfte Pergament sind, welche Einrichtung jedoch nur his zum Fol. 102 geht. Mit diesem Folium hört auch der eine Theil des Manuscriptes auf. Sein Inhalt ist folgender. Nach einem Pergament-Vorsetzblatte, worauf ein Theil eines längeren Notariatsactes über einen zwischen einem Herrn Boček von Kunstadt und dem Pfarrer Martin von St. Niklas in Saatz geführ- ten Streit saecul. XV initio, liest man : 1. (fol. 1—37) Isidori in libro Officiorum capitulum primum. Anfangs Auszüge aus Isidor, dann aber auch aus den berühmtesten Kirchenlehrern, Augustin, Gregor M., Prosper, S. Bernard, und aus grösseren theologischen Werken, wie: de vita et honestate Cleri- corum; de tribus distinctionibus u. s. w., Auszüge, die sich durch- gängig auf die Pflichten der Geistlichen beziehen. Unter diesen Aus- zügen befindet sich auch fol. 37 die von uns eben citirte „Regula Bonifantorum“.

Strana 420
420 2. (fol. 38—54) Martyrologium Romanum. In der Lage VI feh- len 2 Blätter nach dem 3. Juni und 1 Blatt nach dem 20. September. Dass diese Blätter vorhanden waren, beweisen die hinterlassenen Spuren. Die in Böhmen vorzüglich verehrten Heiligen, Adalbert, Ludmilla, Wenzel werden angeführt; doch von Cyrill und Method noch keine Spur. 3. (fol. 54—57) „Incipit epistola Constantini Imperatoris invic- tissimi principis, super donatione et libertatione sacrosancte univer- salis ecclesie Romane tempore sancti Silvestri pape“. Es ist dies der falsche Donationsbrief dto. Rome sub die tertia Kalendarum Apriliarum, Domno nostro Flavio Constantino Augusto quater, et Gallicano viris clarissimis Consulibus. 4. (fol. 57—63) „Incipit tractatus de statu et mutatione Ro- mani Imperii, per Domnum Ladulphum de Columpna, Canonicum Bononiensem compilatus. Vestra nuper delectatio postulavit, ut de statu et mutatione Romani Imperii aliqua sub compendio scriberem etc. X rogans et postulans, ut discretio vestra amicabiliter corrigat, si quid invenerit, quod limam debite correctionis exposcat“. 5. (fol. 64— 75) „Statuta provincialia Arnosti, Archiepiscopi Pragensis“ mit Capitel-Eintheilungen und rothen Summarien, eine sehr correcte Abschrift der berühmten Provincial-Statuten vom 10. November 1349, deren wir oben erwähnten; leider, dass nach fol. 65 zwei Blätter fehlen, die sich jedoch aus Codex II. 39 ganz gut ersetzen lassen. 6. (fol. 75 —84) „Summa de tribus punctis essentialibus chri- stiane Religionis". Auch dieser Summa haben wir bereits früher ge- dacht. Am Schlusse derselben liest man roth: „Expliciunt statuta provincialia, edita per reverendissimum Domnum Arnestum, primum archiepiscopum ecclesie Pragensis A. D. 1349“, also ein Beweis, dass die "Summa" zu den Statuten gehört. 7. (fol. 85—96) „Statuta ecclesie Pragensis“. Wie alle die obgenannten Artikel in zwei Columnen, die Columne zu 30 bis 43 Zeilen auf der Seite, deutlich, wenngleich mit sehr vielen Abkür- zungen, geschrieben, enthalten diese Statuten mit rothen Summarien und ähnlichen Anfangsbuchstaben den hier zum ersten Male der Öffentlichkeit übergebenen wortgetreuen Text, in welchen der Deut- lichkeit wegen nur die dem Originale fehlenden Unterscheidungs- zeichen, mit Beibehaltung der Orthographie, eingetragen wurden. Als

Strana 421
421 Schreiber dieses ersten Theiles der Handschrift erscheint ein ge- wisser Bohunko. Man liest nämlich am Schlusse der Statuten : „Ex- pliciunt statuta ecclesie Pragensis. Scripta per Bohunconem Anno Domini Millesimo quadringentesimo tertio“. Von demselben Bohunko ist auch die nachfolgende Abhandlung : 8. (fol. 96—102) „Incipit speculum sacerdotum. Prima super- ficies huius Speculi representat speculanda circa Baptismum sub quatuor speciebus representationis, que sunt: materia, forma, intentio bapti- santis, et baptisandi remedia generalia contra defectus“. Der ganze Aufsatz behandelt in 3 Theilen das Sacrament der Taufe, des Altars und der Busse. Auf fol. 102 endet die Schrift des Bohunko. Nach 3 leeren Blättern beginnt der zweite Theil der Hand- schrift von einer ganz andern Hand, die jedoch gleichfalls dem An- fange des XV. Jahrhunderts angehört. Auf dem fol. 106 ist die In- haltsanzeige des zweiten Theiles: a. (fol. 106 — 186) : Summa Innocentii pape IV. in 243 Capiteln; b. (fol. 186 — 234): Liber penitentiarius immortalis, a Magistro Johanne de Deo editus et veteri et novo testamento et iure canonum fideliter approbatus, verfasst zu Bologna in den Zeiten Innocenz's IV. in 7 Büchern und 72 Titeln. Nach 2 Blättern, von denen das eine leer, c. (fol. 237—279) : Liber Pastoralis beati Gregorii pape — eine allbekannte Abhandlung „in- formans omnem statum ecclesie“; d. (fol. 279 —283) : Regula fra- trum Heremitarum beati Augustini. „Fratres mei et letitie cordis mei, corona mea et gaudium meum, quod estis etc. X Cupio enim in visceribus meis salutem animarum vestrarum. Amen" in 7 Absätzen; c. (fol. 283—287) : Epistola beati Bernhardi de cura rei familiaris. f. (fol. 287) : Incipit Bernhardus de vita monachi quotidiana. Zufolge des Vergleiches mit andern Handschriften der Nikols- burger Bibliothek scheint dieser Codex dem Kloster B. M. V. Cano- nicorum regularium Sti. Augustini in Rokyczan, also nach Böhmen gehört zu haben. Der Einband mit Broncebuckeln in weissem Schweinsleder ist aus dem XVI. Jahrhundert. Der aus diesem Codex von fol. 85 bis 96 genommene Text, den ich und mit mir die freundlichen Leser der Hochherzigkeit der hoch- gebornen Frau Alexandrine Gräfin Mensdorf, Excellenz, zu verdanken haben, lautet also :

Strana 422
422 Statuta ecclesie Pragensis. Incipiunt statuta ecclesie Pragensis. In nomine domini amen. Quamvis dudum de nostra et capituli ecclesie nostre voluntate et consensu quedam statuta per certos statutarios ad hoc per nos, Ar- nestum Dei et apostolice sedis gratia sancte Pragensis ecclesie archiepiscopum, et capitulum ecclesie nostre electos, pro ecclesia nostra et personis ipsius fuissent edita, publicata et recepta; tamen quia idem statutarii super pluribus punctis magnum sine dubio com- modum et profectum ecclesie nostre concernentibus concordare non valentes, ea indiscussa reliquerunt, aliqua etiam in eisdem posuerunt talia, quorum quedam modificatione, quedam declaratione et quedam temperamento indigebant : nos crebris per nonnullos prelatos, canoni- cos ac alias personas ecclesie nostre pulsati precibus, ut non diffinita diffiniremus, modificanda modificaremus, declaranda declararemus et temperaremus temperanda, statuta huiusmodi per manum Alberti quondam Wilhelmi de Wayzow, nostre dioceseos publici auctoritate imperiali nec non capituli ecclesie nostre iam dicte iurati notarii, in novem cartis pargamenis conscripta, nobis per honorabilem virum domnum Iohannem dictum Patwanum decretorum doctorem, canoni- cum ecclesie nostre, de voluntate et consensu capituli prefate nostre ecclesie presentata et assignata recepimus et singula plene et integre auscultavimus, iterum atque iterum legimus et relegimus, volvimus et revolvimus et ponderamus diligenter, et quia plura utilia et per- multum necessaria per statutarios eosdem ex causa premissa obmissa, et quedam posita, que temperamento, modificatione et declaratione indigebant, reperimus in eisdem : ideo predictorum victi instantia ac fide, qua sponse nostre, scilicet sancte Pragensi ecclesie, et personis ipsius sumus obnoxii et astricti, de consensu capituli nostri quedam per huiusmodi statutarios pretermissa de novo addidimus, aliqua autem temperavimus et modificavimus, in aliquibus additione et in ali- quibus detractione ac declaratione sumus usi, prout cuilibet presen- tem statutorum intuenti libellum clare potest liquere, quem et nul- lum alium pro statutis ecclesie nostre deinceps haberi et teneri volumus, statutis tamen, de quibus superius mentionem fecimus, in

Strana 423
423 quantum in hoc nostro continentur libello, directe vel indirecte, tacite aut expresse non obviant, in nullo derogare seu ipsa infringere aut revocare volentes. Tenor autem in ipso contentorum per omnia et in omnibus dinoscitur esse talis. In nomine domini amen. Cum secundum canonicas sanctiones rectores ecclesiarum unius- cuiusque provincie et clerici metropolitane ecclesie in divinis officiis ac aliis ecclesiasticis regulis sequi debeant instituta; iustum est et decens, ut in ea nihil preposterum, reprehensibile aut inordinatum inveniatur omnino, ut que mater sacerdotalis dignitatis dinoscitur, esse possit irreprehensibilis magistra ecclesiastice rationis. Eapropter, ecclesia nostra Pragensi nuper, divina disponente clementia, in metropolim erecta, statum ipsius et consuetudines quoad divinum offi- cium, mores et vitam in ea ministrantium personarum, cura pastora- lis officii nos urgente, efficacibus studiis et inquisitione solerti cura- vimus perscrutari, visitationis ad hoc officio exacta diligentia instaurato, volentes, quantum nobis foret possibile, si qua essent indirecta, diri- gere, noxia subtrahere et salubria procurare, ut, capite primum bene disposito, membra disponantur rectius consequenter. Licet autem in minoribus constituti noverimus infrascripta; actis tamen visitationis discussis et diligenter recensitis, ex depositionibus prelatorum, ca- nonicorum et ministrorum dicte ecclesie certo certius invenimus diversos diversa pretendentes, consuetudines antiquas laudabiles abrogatas, novas sola voluntate subintroductas, et sic simpliciter quadam incertitudine confusa circa ipsas sentire diversa, sicque ex perplexibilitate huiusmodi committebatur plerumque in divinis officiis negligentia, retardabantur temporibus debitis solvi et deponi onera debita et servitia exhiberi consueta, animadvertimus periculosum animabus circa consuetudines iuratas sic in incerto vagari. Verum nos Arnestus, Dei et apostolice sedis gratia Pragen sis ecclesie archiepi- scopus, habito consilio et deliberatione cum sapientibus nostris, de consensu fratrum nostrorum prelatorum et canonicorum consuetu- dines ecclesie nostre iam dicte antiquas, laudabiles et honestas, circa quas frequentius et periculosius dubitari consueverat, aliis nihilo- minus in suo robore duraturis adicientes aliqua utilia, per modum statutorum in forma debita redigi fecimus ad perpetuam rei memo- riam et describi, ne deinceps amplius possit dubitari et servitiorum

Strana 424
424 exhibendorum solutioneque onerum incumbentium quisque fucatis ignorantie coloribus se possit excusare, sicque iurgiorum et discor- diarum amputata materia pacis auctori pensum debite servitutis iugiter persolvatur. Statuimus itaque et firmiter mandamus, ut in pre- senti statutorum libello descripta deinceps per prelatos et canonicos nostre ecclesie iurentur et pro consuetudinibus et statutis ab eis et omnibus ac singulis clericis de gremio nostre ecclesie exsistentibus habeantur, ac, prout et in quantum eorum quemlibet tangunt, irrefra- gabiliter sub poenis in eis contentis et expressis perpetuo teneantur. Verum quia etas hominis ab adolescentia sua prona est in malum, nos animarum periculis providere cupientes adicimus, quod nullius con- suetudinis nostre ecclesie his statutis explicite non expresse trans- gressio ad reatum periurii, sed ad aliam poenam extraordinariam superioris arbitrio moderandam obliget transgressorem, quin imo, si quis statutum quodcunque insertum presentibus non ex contemptu, sed oblivione, inadvertentia vel levitate quadam solverit, quod sue conscientie duximus relinquendum, transgressor huiusmodi, si fue- rit prelatus, sex grossis argenteis monete currentis, si canonicus quatuor, si minister aut installatus duobus, alii uno ad fabricam nostre ecclesie persolutis seu persoluto, aut duarum quinquagenarum ubi prelatus vel canonicus esset, inferior vero unius tantum quinqua- gene lectione fideliter expleta, a reatu periurii, aliis poenis statu- torum salvis, penitus sit inmunis. Solutio autem poene huiusmodi, quotiescunque ipsam continget committi, a die commissionis fiat peremptorie infra mensem. De oneribus archiepiscopi Pragensis. Primo igitur a nobis, tamquam a capite sumentes principium, ea que circa divini cultus ministerium de consuetudine dumtaxat, cum in iure reliqua teneantur, nostrum concernunt officium ac onera singula, que per predecessores nostros tam dicte ecclesie quam personis eiusdem sunt expleri solita, breviter declarantes dicimus, in omnibus festivitatibus Christi ac gloriose virginis Marie matris eius , nec non in dominica palmarum, cene domini cum duobus sequentibus diebus, festivitatum etiam sanctissimorum patronorum eiusdem ecclesie, vide- licet Viti, Wenzeslai atque Adalberti, anniversario dedicationis eccle- sie ipsius nec non omnium sanctorum et commemoratione fidelium defunctorum in ecclesia nostra, nativitate domini nostri lesu Christi,

Strana 425
425 pasche, pentecostes, et gloriosi martiris beati Wenzeslai festivitate et diebus immediate sequentibus, insuper in ipso anniversario monasterii sancti Georgii siti in castro Pragensi, in eodem monasterio persona- liter aut per suffraganeos nostros seu aliquem ex abbatibus, mitratum tantum, ad celebrandum missarum solempnia nos teneri ; et quum memoriale mandatum per salvatorem nostrum, ad imitandum humili- tatis sue exemplar nobis relictum, quod in die cene dudum univer- salis recolit ecclesia, in ecclesia nostra per nostros predecessores fuisse dicitur minus solempniter celebratum, ne futuris temporibus vergat totaliter in abusum, statuimus, quod eodem die mandatum ipsum ac ipsius solempnitas per nos, si fieri potest, aut suffraganeum nostrum, seu prelatum maiorem ipsius ecclesie tunc presentem cum cantu, debita locione pedum et sermone latino ad clerum et vulgari ad populum devotissime peragatur. Quo facto omnes prelati de capi- tulo et canonici prebendati, nec non ministri, percipientes ad modum canonicorum integras portiones, cuius modi sunt noster vicarius et magister scole, mediis prebendatis inclusis, quibus tantum non ut duobus, sed ut uni ex canonicis victualia ministrentur, ad refectorium nostre ecclesie se conferant, quorum cuilibet, duobus mediis preben- datis, ut premittitur, exceptis, in suo ordine recumbenti unum panem album, piscem assum et vini boni mensuram unam, quae pinta vulga- riter dicitur, ceteris vero ministris et vicariis nostre ecclesie man- dato huiusmodi interessentibus, vinum et cerevisiam in domo nostra, quam vicarius noster inhabitare consuevit, post mandati huiusmodi completionem, ad collationem recreationis causa convenientibus, prout tempus patitur, ministremus. Ubi autem interessentibus mandati celebrationi subscripta victualia non ministremus, septem sexagenas grossorum loco victualium persolvemus, ministris earundem quarta parte assignata, more aliarum portionum inter eos dividenda. Insuper in vigilia nativitatis Christi et assumptionis virginis gloriose tantum latinum sermonem ad clerum per nos aut alium facere tenemur. Profitemur etiam ad reparationem fabrice ecclesie nostre, videlicet in tectis ac ruinis non sumptuosis, nos teneri ; in sumptuo- sis vero per vias et modos tales una cum capitulo ecclesie nostre debemus occurrere, quod ruine huiusmodi, quantum est possibile, restaurentur. Omnibus missas in ecclesia nostra celebrantibus de hostiis et vino pro sacrificio nec non ad missas conventuales, que cantantur sub nota, et ad omnes horas nocturnas pariter et diur-

Strana 426
426 nas luminaria ac de oleo et balsamo ac crismate suis temporibus providemus, adicientes, quod hiemis tempore in delatione cappe brune de lana inter ecclesiam se debet archiepiscopus suis fratribus de cetero conformare. Singulis insuper annis in anniversario conse- crationis sue unum cereum centum et viginti librarum in loco solito locare tenetur, qui quidem cereus vel cerei nuncquam post diem locationis sue solet vel solent incendi, nisi in exequiis archiepiscopi locantis eundem vel eosdem; peractis vero exequiis cera eiusdem vel eorundem inter canonicos ecclesie et eos, qui ad modum canonicorum integras habent portiones, pro rata ad instar aliarum dividitur portio- num, hoc ipsum, si archiepiscopum mori contigerit, per omnia inviola- biliter volentes observari, missa de sancto spiritu vel de virgine glo- riosa prius et ante omnia cum debita solempnitate premissa. Preterea si in vigilia nativitatis domini vel alio die quocunque ex tunc usque ad festum purificationis in civitate Pragensi archiepi- scopus fuerit personaliter constitutus, eum ad dandum collende nomine prelatis et canonicis prebendatis quatuor, ministris vero duas sexa- genas grossorum, clericis choralibus viginti et bonifantibus ipsius ecclesie decem grossos, illis videlicet dumtaxat, qui ad domum suam descendunt et postquam cantum suum coram eo iuxt a morem exple- verint, et alias non, secundum prefatas consuetudines dicimus obliga- tum. Tenemur etiam singulis diebus anni in prandio et cena sex chorales clericos pascere et cuilibet ex sex mulieribus, que matrone nuncupantur, circa festum omnium Sanctorum quindecim grossos argenteos et tres strich siliginis ac eisdem matronis insimul omnibus circa carnisprivium porcum salsum, qui perna vocatur, annis singulis ministrare. De officio prepositi Pragensis. Ad prepositi spectat officium bona capituli nostre ecclesie et personarum de capitulo ac ministrorum et personarum eiusdem ad ipsos ratione ipsius ecclesie spectantia, si ratione metarum vel alia quavis actione per alium vel alios occupentur seu impedirentur, dis- brigare, nec non personarum capituli et ministrorum ecclesie homines, si eis per quempiam iniurie seu molestie fuerint irrogate, ratione previa temporaliter defensare, ubi inter huiusmodi homines vel ab aliis eis questio movetur, si eorum domini, qui super hoc sunt primi- tus adeundi, in iustitia reddenda forent negligentes, ad prepositum

Strana 427
427 cause ipsius cognitio ac decisio pertinebit, qui si forsan esset negli- gens aut remissus, ex tunc questio huiusmodi ad archiepiscopalis curie devolvetur examen, nec actor reum, ubi uterque est homo ecclesie, ad iudicium seculare sub poena ammissionis cause trahere presumat; poene etiam simili subiaceat reus, si sponte ad iudicium forense se per actorem, qui non sit homo ecclesie, trahi paciatur; verum cum nullus propriis stipendiis cogatur militare, statuimus, quum prepositum per se vel per suos extra civitatem Pragensem pro disbrigatione aut defensione bonorum capituli ecclesie nostre memo- rate aut personarum ipsius etiam extra capitulum existentium contin- gerit proficisci, si prelatus aut canonicus foret is, cuius bona disbri- gantur aut defensantur, preposito et suis iuxta facultatem suam expensas ministrabit, minister vero ad ipsarum prestationem non sit astrictus, si eius reditus grossi summam sexagenarum quindecim census annui non excedunt, volentes quod prepositus secundum qualitatem negotii personarum et erectionum numerum aliquatenus non excedat, in hoc ipsius conscientiam onerantes. Quamvis autem ipse prepositus, qui infra annum a sue promotionis principio presbiter esse debet, nisi de nostra licentia secus esset, non sine causa pro maiori post nos in ecclesia habeatur prelato, quod liquet ex eo, quia primam vocem habet in capitulo, ad offertorium omnes precedit et in processione tamquam maior subsequitur, in solempnitatibus etiam, quando nos abesse contingit, primam antiphonam incipit et in privi- legiorum subscriptionibus ceteris de capitulo preponi consuevit, nul- lam tamen iurisdictionem dinoscitur habere in ipsum, qui etiam, ex quacunque causa fuisset absens, ex quadam consuetudine, que potius corruptela est dicenda, funerales nihilominus capiebat portiones ; nos id iuri contrarium esse videntes, statuimus, quod prepositus in absentia, nisi propter evidentem ecclesie necessitatem et utilitatem, seu persone sue infirmitatem, aut alias iustam et rationabilem cor- poris necessitatem absens foret, quod conscientie sue duximus relinquendum, predictas de cetero funerales non percipiat portiones, qui etiam in domo prepositure, que est in maiori civitate Pragensi ; vel in ea, que consistit ante fores eiusdem, ut eo frequentius et com- modius nostram posset visitare ecclesiam, et non alibi debet facere residentiam personalem, nisi a residentia huiusmodi a nobis licentia petita prout et obtenta foret excusatus. Curare etiam debet ipse pre- positus, quod missa iuxta dispositionem bone memorie domni Hin-

Strana 428
428 conis, olim episcopi Olomucensis, in capella domus prepositure in Vgyezd per presbiterum idoneum expleatur taliter prout in litera capituli nostre ecclesie super hoc facta plenius continetur, quem sine causa legitima et evidenti nolumus removeri per ipsum ; ubi autem ipse prepositus in procuratione misse huiusmodi foret negligens et remissus, extunc dispositionem bonorum huiusmodi cum suo honore ad capitulum nostre ecclesie volumus pertinere. De oneribus prepositi Pragensis. Prepositus Pragensis ad certas cappas et superpellitia multaque alia ac diversa expensarum onera ipsi ecclesie, decano, canonicis et ministris ipsius olim tenebatur; postmodum tamen per dictos decanum et capitulum extitit ordinatum, ut (pro) omnibus eisdem oneribus, ad unam summam pecunie redactis, duobus prandiis, quorum unum in dominica infra octavas corporis Christi, et aliud in dominica pro- xima post purificationem virginis gloriose, que adhuc iuxta pre- fatas consuetudines ministrare tenetur, dumtaxat exceptis, centum sexaginta marcas graves, sexaginta quatuor grossos pro marca qua- libet ponendo, annis singulis solvere tenetur, maxime quoad prepositum absentem et non personaliter residentem, nam residenti et presenti capitulum ex causa rationabili et vera in predicta summa gratiam facere poterit, prout sibi videbitur expedire. Nos itaque ordina- tionem huiusmodi ad instantiam dictarum ordinationum adprobantes et ne per retardationem solutionis pecunie memorate illi, qui de ipsa participant, et presertim ministri, qui in reditibus et facultatibus non habundant, incomodum successivis temporibus patiantur, eorundem super hoc supplicatione permoti, dicte ordinationi statuentes adici- mus, quod prepositus, qui nunc est vel qui pro tempore fuerit, medie- tatem summe pecunie predicte in sancti Georgii et aliam medie- tatem in st. Galli festivitatibus, aut saltem infra quindecim dies quodlibet dictorum festorum immediate sequentes, in sacristia pre- fate ecclesie consignare et reponere teneatur inter personas prefatas iuxta morem servatum hactenus dividendas ; alias autem prepositus prefatus, nisi in dictis terminis predicta fecerit cum effectu, vel nisi infra eosdem terminos, beatorum scilicet Georgii et Galli, coram capi- tulo causa rationabilis de impotentia solutionis vel alia per eum alle- gata fuerit et probata, ex tunc eo ipso ingressum ecclesie sibi noverit

Strana 429
429 interdictum; qui si infra alios quindecim dies moram purgare negle- xerit, ex tunc a tractatibus capituli et perceptione portionum sit exclusus, quas poenas si ulterius per alios quindecim dies immediate sequentes non purgaverit cum effectu, excommunicationis sententia in- nodatus existat ipso facto. Quorum autem premissorum aliquid si demum sustinuerit animo indurato, archiepiscopus ad requisitionem et infor- mationem capituli ad alias aggravationum sententias procedat ulterius contra ipsum, adicientes, quod si capitulum dampna aliqua aut expensas propter non solutionem onerum predictorum incurrerit, ad refectionem ipsorum teneri eundem. Adicimus etiam predictis, si pre- positus dampna aliqua in bonis prepositure pertulerit, fide de dampno seu dampnis huiusmodi capitulo sufficienter facta, prepositum pro parte media et capitulum pro alia media, et non amplius, in ipsius restauratione esse astrictum. Tenetur etiam ipse prepositus ultra pre- dicta collendam dare ministris et clericis choralibus et bonifantibus, prout honori suo viderit expedire. Item pascit quatuor clericos chora- les singulis diebus in cena et in prandio, sive presens fuerit sive absens ; dat etiam cuilibet matronarum ecclesie duos strich siliginis et cirea carnisprivium unum salsucium et peciam carnium porcinarum, que hyzdie vulgariter dicitur, et insimul omnibus matronis eisdem duos grossos et duos pisarum strichones; campanatoribus vero in antiquis ecclesie prepulsationibus infrascriptis dat prandia, et finito prandio unam mensuram cerevisie et aliam pro collatione, que men- sura vyedro seu okov vulgariter nominatur. Sunt autem antique pre- pulsationes ecclesie, que sequuntur: in festo resurrectionis Domini cum duobus diebus immediate sequentibus, in octava pasche, in die ascensionis domini, in die pentecostes cum duobus diebus immediate sequentibus, trinitatis et dedicationis ecclesie festis, in nativitatis Christi et epiphanie festis , item in festivitatibus st. Marie, videlicet annunciacionis, nativitatis, assumptionis et purificationis, item in festis patronorum Witi, Wenzeslai, Adalberti, Lutmille, quinque fra- trum et beati Procopii, item Iohannis Baptiste, Michaelis, Cosme et Damiani, in festivitatibus apostolor um omnium, item Laurentii, Georgii, Mauritii, inventionis et exaltationis st. crucis, omnium sanctorum , Martini, Nicolai, Margarethe, Catherine, Marie Magdalene, dedicationis capelle st. Wenzeslai, translationis sanctorum Wenzeslai et Adalberti et allationis reliquiarum, in octava st. Wenzeslai et st. Chrisogoni festi; nove vero sunt in festivitatibus quatuor docto-

Strana 430
430 rum, item Luce et Marci Evangelistarum, conceptionis st. Marie, corporis Christi et st. Marthe. De officio decani ecclesie Pragensis. Decanus vero, ad quem divini officii dispositio et negligentia- rum circa illud commissarum correctio pertinet, debet a die confir- mationis sue infra mensem inchoando apud ipsam ecclesiam continuo residere et officio nocturno pariter et diurno iuxta posse suum interesse, ac infra annum ad sacerdocium promoveri, et ubi per nos vel aliquem ex nostris suffraganeis aut aliquem abbatum missarum solempnia seu alia divina officia in solempnitatibus, diebus videlicet illis, quibus ad hoc per nos vel eos tenemur, ut superius est expressum, non posset propter nostram vel eorum absentiam aut aliud impedimentum in ea celebrari, decanus ipse per se vel per alium canonicum ebdomadarium impedimento existente, canonico etiam ebdomadario ex causa legitima, quod ipsius conscientie relinquimus, facere non valente, per alium concanonicum, quo impedito aliquis ex mediis prebendatis vices nostras suppleat in hac parte. Ad decani etiam spectat officium in causis necessariis et utilibus capitulum convocare, ad cuius vocationem omnes de capitulo venire tenentur in virtute prestiti iuramenti, et quotiens aliqua negotia capitulum tangentia minora et plana occurrunt, quorum expeditio haberi non possit nisi impensis mediantibus et expensis, ne capitulum ea ratione necesse habeat congregare, poterit mandare sacriste cum canonicis, qui tunc presentes fuerint in ecclesia, ut in expeditione ipsorum de communi pecunia ad summam unius sexagene grossorum pro vice qualibet impendat pariter et expendat, rationem de expensis huiusmodi in capitulo generali, quod proxime occurrit, facturus. Ad eum preterea, vel cui committendum duxerit, pertinet investire seu installare et in possessionem corporalem mittere prelatos, canonicos et ministros ecclesie, cui si predictorum aliquis vestem aut munus aliud quodcunque ex liberalitate dare voluerit, predictis actibus totaliter expletis, reputamus honestum, eos tamen invitos ad hoc faciendum per eum coartari posse penitus inhibemus eidem. Cum vicarias cano- nicorum vacare contingerit, statuto, quod infra sub rubrica de vicariis canonicorum sequitur, salvo, tenentur ipsi canonici tantum de gremio ecclesie infra iuris terminum ad illas personas idoneas presentare, que in presentia canonici presentantis et cantoris ecclesie examinate

Strana 431
431 per ipsum, si idonee fuerint reperte, admittantur, alias indignis re- pulsis in earum locum personas idoneas et etiam de gremio ipsius ecclesie, et non aliunde, tenebitur pro vicariis deputare. Mortuo etiam vicario canonici in remotis agentis, de cuius vicino adventu spes non habetur, decanus de vicario, modo quo supra, statim providebit ec- clesie, etiam termino superius expresso non exspectato, prout hactenus, prout dicitur, fuit tentum et servatum ; verum si canonicus infra iuris terminum non presentatur, lapso termino decanus de persona idonea providebit secundum modum et formam iam premissam. Cedente autem vel decedente vicario canonicus illico infra tempus presen- tationis predictum de persona idonea provideat, ne ecclesia, quantum ad personam vicarii cedentis aut decedentis, obsequio debito frau- detur, qui tempore officii seu servitii sui pro suis laboribus portiones cum vicariis capiet, quousque de alio vicario foret provisum, hoc ipsum circa vicarios prelatorum servari volentes. Spectat etiam ad decani officium, quotiens solempne funus occurrerit, de pulsu cam- panarum disponere, et pro sepeliendis corporibus principum et archi- episcoporum videlicet intra ecclesiam, prelatorum autem in capitulo, sed canonicorum nec non ministrorum et clericorum maiorum seu etiam benefactorum ecclesie in ambitu, ceterorum vero in cimiterio extra ambitum locum congruum assignare. Instituit etiam et destituit ex causis legitimis matronas ecclesie, de quarum officio loco suo aliqua inferius etiam submittemus. Nec aliquis literas, cuiuscunque tenoris extiterint, eo irrequisito, ut horam competentem lectioni earumdem assignet, ne divinum officium, quod dividi non debet, per- turbetur, in ecclesia publicare valeat antedicta. Providentes insuper, ne ea, que cultui divino pia fidelium devotio condonavit, per mini- stros ecclesie, quorum sunt custodie commendata, dispergantur aut usibus aliis latenter applicentur, statuimus, quod decanus ipse a die confirmationis sue infra trium mensium spatium, asumptis sibi duo- bus canonicis senioribus, qui apud ipsam ecclesiam residentiam fa- ciunt specialem, de universis mobilibus rebus ecclesie inventarium faciat, quod suo et ipsorum canonicorum sibi in hoc assistentium sigilis fideliter consignari et in archivis ecclesie statim reponere tenea- tur, ac huiusmodi res ecclesie de triennio in triennium una cum eis- dem vel aliis duobus canonicis revidere teneatur ; quotiens etiam rebus ipsis novus custos aut sacrista fuerit deputandus, easdem conscriptas sub suo et duorum huiusmodi canonicorum testimonio custodi novo aut Archiv. XXXVII. 2. 28

Strana 432
432 sacriste fideliter et diligenter conservandas teneatur sub certo numero designare. Premissis addendo statuimus, quod decanus ipse singulis annis apparatum singulorum altarium conspiciat et conscribi faciat, et si qua deperdita seu distracta repererit, restaurari faciat universa, distractores et deperditores huiusmodi poena debita cohercendo. In- super cum litera quecunque et a quocunque preposito, decano et ca- pitulo dirrigitur, sub poena periurii prepositus aut decanus vel cano- nieus coniunctim seu divisim, nisi in eorum, quibus et ad quos dirri- gitur, presentia, ipsam apperire aut legere non presumant. Sequitur de oneribus decani rubrica. Decanus singulis annis de villa Polihrad solvit sex marcas gros- sorum in adventu Christi, eo die videlicet, quo in vesperis ad magni- ficat antiphonam O sapientia incipit, dat pitantiam ministris et cle- ricis ecclesie. Infra festum natalis domini eisdem personis ecclesie, quibus et prepositus, dat colendam iuxta decentiam sui status. Sin- gulis etiam diebus in prandio et in cena pascit duos clericos chorales, non cotidie eosdem numero, sed alternis vicibus nunc hos nunc illos, quos custos chori duxerit ordinandos. Explet etiam ipse decanus et alia onera, que in regula ecclesie continentur, ad quam regulam ipse personaliter immediate post primam cum prelatis, canonicis, mi- nistris installatis et ebdomadariis, qui ibidem pro tunc presentes fue- rint, ad locum solitum se conferat ipsius lectionem auditurus, in qua nullus impositionem anniversarii seu memorie etiam cuiuscunque per- sone sine ipsius decani scientia facere presumat, alias in poenam unius sexagene grossorum pro fabrica nostre ecclesie incidat ipso facto, addicientes, quod testamenta seu legata facta ecclesie, ne per oblivionem vergant in abusum, per eum ipsi regule inserantur infra mensem. De officio et oneribus archidiaconi Pragensis. Archidiaconus Pragensis infra annum a die possessionis paci- fice ipsius archidiaconatus adepte, ad diaconatus ordinem, alias eodem sit ipso facto privatus, se faciat promoveri, qui quidem ratione officii sui, si presens est, alias vices eius gerens, vel is, cui ipse duxerit committendum, in ordinatione clericorum prenuntiat clericos

Strana 433
433 ordinandos. In matutinis sancti sabbati lamentationem, que incipit Oratio Ieremie prophete, et ipso die ante benedictionem fontis impnum Exultet iam angelica, si presens est, alias aliquis ex archidiaconis vel canonicis aut installatis de ecclesia premissa cantat sub nota, cui ipse archidiaconus de quatuor grossis providebit. In solempnitatibus, cum archiepiscopus personaliter officiat, ipse cum scholastico facit offi- cium precentorum. Singulis etiam diebus in prandio et cena pascit duos clericos chorales vicibus alternis recipiendo scillicet nunc hos, nunc illos. Iurisdictio vero sua, quam extra ecclesiam habet in archi- diaconatu suo, in statuto nostrarum constitutionum, in quo etiam iurisdictionem aliorum archidiaconorum nostre diocesis explicavimus, est descripta. De officio et oneribus scolastici Pragensis. Scolasticus nostre ecclesie, qui non tenetur aliter ad suscepcio- nem sacerdocii, quam prepositus ratione prelature sue, cancellarius est capituli et debet habere unam clavem de capsa, in qua reservatur sigillum capituli, aliam decanus et tertiam canonicorum aliquis per capitulum ad hoc specialiter deputatus. Reficit et etiam, si opus est de novo construit una cum capitulo, si tamen est canonicus preben- datus, et tunc solum iuxta ratam eum veluti alium canonicum concer- nentem, scolas ecclesie Pragensis, et hiemis tempore, etiam si cano- nicus prebendatus non sit, de straminibus pro choro sancti Witi, quamdiu expedit, sufficienter providere tenetur. Duos clericos cho- rales in cena et in prandio, si est canonicus prebendatus nostre ecclesie, seu etiam extra ipsam habens competentia beneficia et duo minime vel unum pingve, ut supra diximus, pascere tenetur. De causis omnium rectorum scolarum civitatis et diocesis Pragensis et sub- urbiorum eius tamquam eorum ordinarius iudicialiter habet cogno- scere et ipsas ratione previa terminare, rebelles per suspensionem a rectura scolarum compescendo, quam si per unum mensem animo sustinuerint indurato, privare poterit rectura, ad quem etiam examen seu approbatio rectorum scolarum pertinet vel eum, cui vices suas conmiserit in hac parte. 28*

Strana 434
434 De potestate capituli Pragensis et quod prepositus, archidiaconus et scolasticus habent vocem in capitulo ratione suarum dignitatum. Prelatorum officiis ac oneribus, prout quemlibet eorum concer- nunt in specie, breviter pertractatis, ea, que capitulum ut capitulum, et demum que canonicorum et ministrorum quemlibet in specie con- cernunt, brevissime duximus perstringenda. Profitemur enim, quod ecclesia Pragensi destituta pastore seu prelaturis de capitulo, vide- licet prepositura, decanatu, archidiaconatu Pragensi ac scolasteria vacantibus, capitulum potest libere eligere de ecclesia vel extra per- sonas idoneas, quas honori et utilitati ecclesie noverint profuturas, que prelaturis preficiantur iam dictis, declarantes, prepositum, archi- diaconum Pragensem ac scolasticum sic prefectos, de decano enim non revocabatur in dubium, ratione prelaturarum suarum vocem ha- bere in capitulo, cum ipsi censeantur columpne ecclesie et sic ad eos commodum et incommodum ecclesie principalius pertinet, cui per tractatus maturos capituli providetur. Quamvis autem decanus ratione decanatus, etiam si canonicus prebendatus non sit, canonicas capiat portiones, prepositus tamen, archidiaconus et scolasticus, nisi sint canonici prebendati, ex con- suetudine hactenus tenta inconcusse ab ipsis penitus excluduntur. Eligit etiam capitulum ipsum personas idoneas in canonicos ad pre- bendas vacantes, regali dumtaxat prebenda excepta. Confert officia omnia et altaria in ecclesia, custodia Pragensi et vicaria nostra, nec non sanctorum Silvestri et Laurentii altaribus aliisque archidiacona- tibus preter Pragensem, que omnia ad archiepiscopi, vicaria pre- positi, sancte trinitatis et sancti Stanislai capellis, que ad prepositi, item vicaria decani et altari capelle omnium sanctorum in ambitu Pragensi, cui per duos deservitur ministros, que ad decani, et vicaria scolastici, que ad ipsius scolastici colationem pertinere noscuntur, dumtaxat exceptis. Qui possunt ad beneficia, in ecclesia Pragensi sita, presentare per- petuo et qui non. Nulla persona, regibus Boemie et eorum heredibus ac prelatis ecclesie, quos honorari prerogativa congerit ampliori, dumtaxat ex- ceptis, ad beneficia, que quis in ipsa ecclesia canonice de novo crea-

Strana 435
435 verit seu fundaverit, nisi tantum vite sue tempore, ius habeat pre- sentandi. Nec is ius huiusmodi in alios, quam in archiepiscopum vel capitulum seu aliquos ex prelatis ipsius ecclesie, nostro nihilominus et capituli ecclesie nostre ad hoc accedente consensu, facultatem habeat transferendi. Ad quem pertineat administratio vacante sede archiepiscopali et aliis prelaturis et beneficiis quibuscunque vacantibus in ecclesia nostra. Sede archiepiscopali vacante spiritualium et temporalium sedis ipsius administratio ad capitulum, personam seu personas, quam seu quas ipsum capitulum ad hoc duxerit deputandam seu deputandas, dinoscitur pertinere ; prepositura vero, archidiaconatu aut scolasteria vacantibus seu vacante, ad decanum et unum de capitulo, quem capi- tulum ad hoc deputaverit, administrationem ipsorum seu ipsius per- tinere declaramus. Ipso etiam decanatu vacante ad prepositum et unum de capitulo similiter per capitulum deputandum ipsius administratio pertinet. Exercitium vero cure, que decanatui et archidiaconatui predictis inminet, vicedecanus et vicearchidiaconus a nobis vel vices nostras gerentibus recipere debent et tenentur. Prebendarum autem canonicalium, obedientiarum, altarium seu aliorum quorumcunque beneficiorum in ecclesia vacantium custodia, eis tantum, que ad no- stram collationem pertinent, de quibus supra mentionem fecimus, dumtaxat exceptis, quorum custodia ad nos spectat, ad decanum so- lum ex antiqua consuetudine noscitur pertinere. Qui teneantur ad procurationem capparum de serico. Cum ecclesia nostra auxiliante Deo in metropolim sit errecta, decens et iustum est, ut ipsa in antea eo decentioribus fulciatur ornamentis, quo aliis est celsiori dignitate prelata, statuimus itaque, quod archiepiscopus consecratus de novo a die consecrationis sue, ceteri prelati ecclesie, archidiaconi in eadem nec non canonici etiam non prebendati, insuper custos et ministri, qui canonicales integras percipiunt portiones, cuius modi noster vicarius et magister scole esse noscuntur, a receptionis sue tempore infra trium mensium spa- tium, archiepiscopus videlicet et prelati secundum status sui decen- tiam, canonici vero et alii ad valorem trium sexagenarum ad minus

Strana 436
436 cappam sericeam eorum quilibet emere et, omni tergiversatione aut excusatione postpositis, custodie sacriste ecclesie effectualiter as- signare teneatur, alias archiepiscopus lapso termino prescripto decem sexagenas grossorum Pragensium fabrice Pragensis ecclesie infra octo dierum spatium, predictos tres menses immediate sequentium, assignare teneatur, ceteri vero ab ingressu ecclesie tamdiu sint suspensi, donec, quod premittitur, fecerint cum effectu. Qualiter providendum sit ruinis sumptuosis fabrice Pragensis. Cum autem nos et capitulum nostrum ruinis sumptuosis ecclesie nostre occurrere debeamus, nos circa hoc de oportuno remedio pro- videre volentes, ut fabrica ecclesie nostre noviter inchoata, cuius structure insistitur, eo celerius ad laudem et gloriam omnipotentis Dei et beatissimorum martirum, patronorum nostrorum, Witi, Wenzeslai atque Adalberti possit consummari: statuimus, quod archiepiscopus a sue promotionis principio quinquaginta sexagenas grossorum Pra- gensium, prepositus, decanus, archidiaconus, scolasticus et custos, si non fuerint actu apud ecclesiam residentes, oneribus, quibus ecclesie sunt obnoxii, ante omnia deductis, medietatem omnium fructuum, ubi autem residentiam fecerint personalem, eorum quilibet, videlicet pre- positus decem, decanus quinque, archidiaconus quinque et custos quinque sexagenas grossorum predictorum infra unius anni spatium a tempore possessionis adepte, scolasticus vero duas et canonicorum quilibet noviter assecutus prebendam, oneribus similiter, si que eisdem incumbunt, primo deductis, omnis fructus primi anni partem eum con- tingentem, in quibuscunque rebus consistant (scl. fructus)seu unde- cunque et qualitercunque proveniant, anno gratie pro canonico de- functo more solito reservato, dicte fabrice seu personis, quibus cura eius fuerit commissa, assignare et solvere teneantur. Ubi autem cano- nicus residentiam personalem faceret, ex tunc medietatem, medieta- tem enim primo anno contingentem, fabrice similiter infra tempus predictum assignabit. Contrarium faciens sive prelatus sive canonicus fuerit, a per- ceptione fructuum omnium beneficii sui tamdiu sit suspensus, quo- usque, quod premittitur, effectui debito curaverit mancipare. Opere autem fabrice expedito pecunia sic obveniens in sacristia sub tribus clavibus superius in eo, ubi agitur de scolastici officio, expressis,

Strana 437
437 fideliter conservetur et in usus fabrice de consensu archiepiscopi et capituli expendatur. An prelati, canonici et ministri ecclesie pauperes suos exactionare possint. Nullus preterea prelatorum, canonicorum seu etiam ministrorum ecclesie in homine seu hominibus sui beneficii aliquod subsidium, si prelatus foret aut minister, sine archiepiscopi, qui fuerit pro tem- pore, canonicus autem sine capituli licentia exigere et recipere audeat vel presumat; contrarium faciens duplum eius, quod recepit, decano et capitulo infra mensem sub poena periurii assignare tenea- tur, qui, eo eis, a quibus est receptum, restituto, residuum in communem utilitatem ecclesie sub poena predicta convertere non obnitatur. Nec aliquis eorundem seu quorumcunque clericorum ecclesie nostre arma offensibilia in ecclesiam vel etiam extra, cum hoc alias iure communi prohibeatur clericis, deferre audeant sine nostra speciali licentia, nisi extra civitatem foret in itinere constitutus; qui si secus fecerit, semel tantum per decanum, ut arma huiusmodi deponat, requisitus, ab ingressu ecclesie eo ipso per unum mensem sit suspensus. De inventario. Ut autem rerum ecclesie habeatur plenior certitudo et easdem tollatur occulte materia distrahendi, statuimus, ut archiepiscopus, qui foret pro tempore, in principio sui regiminis de clenodiis et rebus sacriste custodie mancipatis et commendatis, ceteri autem prelati, canonici et ministri ecclesie ac eorum quilibet statim post receptio- nem suam de universis redditibus grossis sui beneficii, nec non rebus mobilibus, si quas in bonis beneficii huiusmodi invenerint, inventarium sufficiens faciant sub sue fidei sacramento, cuius copiam prepositus aliique prelati et canonici ipsius capitulo, ministri vero decano infra mensis spatium a die requisitionis per capitulum vel decanum super hoc sibi facte, quavis excusatione cessante, facturi et assignaturi cum effectu. De sindico et notario capituli. Statuimus insuper, ut capitulum nostre ecclesie sindicum et notarium publicum idoneos tam in forensi quam in iudicio ecclesiastico

Strana 438
438 super certo salario habeant, quos revocare possint et mutare quotiens opus foret, salario tamen ipsis pro rata temporis assignato. De prerogativa canonicorum in sacris ordinibus constitutorum. Cupientes, ut canonici nostre ecclesie eo fixius fervenciusque ad divinum servitium se disponant, quo spe premii invitari aut metu poene ad illud magis viderint se artari : in hoc itaque iuri communi aliquid distinctionis apponentes, statuimus, quod nullus prelatus aut canonicus nostre ecclesie, cuiuscunque preeminentie, dignitatis aut conditionis existat, ante susceptum subdiaconatus ordinem vocem in capitulo aut stallum in choro possit vel debeat obtinere, decernentes installatum posterius, in sacris tamen constitutum ordinibus, in stallo, opcione et aliis iuribus canonicalibus debere precedere prius installatum in minoribus ordinibus constitutum, licet constituto in minoribus de canonicatu prius alio sit provisum, prout hoc ipsum de consuetudine hactenus in ecclesia persone, cuiuscunque preemi- nentie, dignitatis aut conditionis existat, stallum non possint conce- dere, nisi caractere subdiaconalis ordinis esset insignita, et quum interdum aliqui ex canonicis nostre ecclesie contra laudabilem eccle- sie nostre consuetudinem, per quam posterius installati inferiores esse debent prius installatis, ex quadam indiscreta reverentia, contra iuramentum proprium de laudabilibus ecclesie consuetudinibus ser- vandis per eos prestitum, temeritate propria in vituperium et preiu- dicium aliorum venientes, posterius installatos anteferunt prius instal- latis; nos hoc aliter, materiam disidii et aliorum malorum, que ob hoc verisimiliter suscitari possunt, abolere et intercipere volentes, pre- cipimus, quod talia de cetero per quemcunque non presumantur. Si quis enim ei, quod premittitur, contrarium fecerit, is, cuiuscunque dignitatis, conditionis et status fuerit, ex tunc omnibus canonicis nostre ecclesie tunc extantibus in stallo sit ultimus, eo, quem sibi sic preferre voluit, in suo sine aliorum preiudicio stallo remanente. De opcionibus. Consuetudinem ecclesie nostre, per quam antiquioribus ecclesie ipsius canonicis etiam absentibus iuxta sue installationis ordinem prebendas et obedientias, quotiens vacabant, optare licebat, quamvis

Strana 439
439 iure fulciatur et certam quoque ad residentes in se contineat equita- tem; tamen, quia ipsam dampnosam ecclesie experimento didicimus, cum in ea plures prebende et obediencie sint aliis longe minores, que per negligentiam eas tenentium, qui ad pinquiores cottidie spe- rant se venturos, tendunt ad peius, et absentes deservientibus eccle- sie facit pares, modificare volentes, de fratrum nostrorum consilio statuimus, quod nullus canonicorum de cetero, nisi qui prius saltem per unum annum continuum apud ecclesiam vel ad medium milliare de prope divina in eadem visitando residentiam fecerit personalem, tempore vacationis prebende vel obediencie actu resideat, nec is etiam toto vite sue tempore, nisi pro una vice tantum prebendam, obedienciam vero quotiescunque occurrerit, iuxta antiqui statuti formam, optandi habeat facultatem, decernentes, prelatos residentes, canonicales prebendas habentes, in prerogativa optionis prebendarum pro una vice dumtaxat, prout predictum statutum innuit, fore conser- vandos. Verum ut canonici et alii meliorationi obedientiarum insistant, statuimus, quod canonicus obedientiarius omnem meliorationem, quam in obedientia sua quomodocunque et qualitercunque fecerit, soluto onere sue obedientie totam utilitatem eiusdem melioritatis, quamdiu eandem tenet obedientiam, in suos usus convertat, de qua melioratione sub poena privationis huiusmodi obedientie infra duodecim dies ipse meliorans capitulo fidem clare facere tenetur ; is vero, qui ipso cedente, renunciante vel decedente aut alio modo quocunque obedientiam dimittente sibi in obedientia huiusmodi successerit, etiam de melio- ratione eadem, quam suus fecit predecessor, ad modum honoris obe- dientie, septima videlicet sibi parte tantum retenta, totum residuum eis, quibus debet, persolvat, per se meliorationem, si quam ultra meliorationem sui predecessoris fecerit, in totum reservitur (sic), hoc ipsum de aliis successoribus per omnia circa meliorationem huius- modi observare mandantes; statuimus insuper, quod obedientiarius quilibet a die capte possessionis ipsius obedientie infra quindenam per iuramentum proprium corporaliter ad sancta Dei evangelia per eum prestandum, omnes fructus, redditus et proventus obedientie sue una cum omnibus et singulis meliorationibus, si quas fecit suus predecessor, capitulo distincte et clare in scriptis (enumerare) teneatur, et nihilo- minus, ubi aliqua bona prebende aut obedientie per predecessorem suum essent quovis modo inbrigata, circa recuperationem ipsorum posse suum, fraude omni postposita, faciat ; quod si facere obmiserit, lapso

Strana 440
440 termino predicto, opcione ipsa perpetuo sit privatus, eadem poena canonicum prebendam aut obedientiam suam sine iuris solempnitate cuicunque obligantem seu quovis modo alio imbrigantem, si hoc infra tempus predictum capitulo insinuare neglexerit, et pro recuperandis eisdem non fecerit posse suum, volentes percelli. Verum cum dudum capitulariter sit et fuerit ordinatum, quod obedientiarius quilibet tan- tum septima parte proventuum nec non culpis, honorantiis, pullis, ovis, caseis, lignis pro foco curie (et) arature tenimento necessariis et feno ad eandem curiam spectante, pro se retentis, de toto residuo capitulo et aliis, quorum interest, teneatur respondere, ne ordinatio huiusmodi ex causa cursus temporis vergat in abusum, ipsius effec- tum ad perpetuam rei memoriam presentibus duximus inserendum. De poena onera non solventium. Quicunque onus obedientie, quam tenet, tribus diebus ante terminum, in quo onus cuiusmodi explere tenetur, in sacristia plene non deposuerit seu post terminum infra quindenam causam rationa- bilem non allegaverit et probaverit eandem, nisi per capitulum de ampliori termino fuerit induciatus, obedientia eadem presentis statuti vigore sit privatus eo ipso, sitque perpetuo inhabilis etiam ad obe- dientiam aliam quamcunque, quod in eo, qui onus obedientie in sanc- torum Georgii et Galli festis habet deponere, quo ad trium dierum spatium tantum locum habere volumus, ipsum tamen, si in terminis iam dictis onus in loco, de quo supra, plene non deposuerit, ut lapso termino sic, ut proxime premittitur, moram non purgaverit cum effectu, poenis premissis volumus subiacere ipso facto. De prerogativa canonicorum residentium et in studio privilegiato existentium. Cum autem propter absentiam quorundam canonicorum nostre ecclesie, qui solum, dum emolumentum aliquod debent capere, ad residentiam apud ecclesiam nostram faciendam se conferunt, quo apprehenso, eidem e vestigio valedicentes, ab ea abfugiunt, propter quod ipsa in divinis officiis, ut de aliis taceamus, non modicum ple- rumque detrimentum patitur et est passa: nos circa hoc providere volentes, statuimus, quod absentes canonici corporalibus tantum pre-

Strana 441
441 bendarum suarum deinceps sint contenti (sic) ; census vero in purifica- tione virginis gloriose ac sanctorum Georgii et Galli festis nec non pe- cunie de montibus obvenientes inter eos tantum, qui canonicas integras percipiunt portiones, mediis prebendatis inclusis, ac etiam canonicos residentes personaliter apud ecclesiam et divinis officiis, quanto fre- quentius possint, interessentes, volumus, quod de cetero dividantur. Si quis autem canonicorum non residentium uno mense vel duobus ante aliquod predictorum festorum ad ecclesiam se conferat, residen- tiam apud ipsam facturus, ipsum solum pro rata temporis censuum in predictis festivitatibus obvenientium participem fore volumus et non ultra. Eum vero, qui infra unum mensem ad memoratam eccle- siam ante festa predicta aut ipsorum aliquod residentie causa se rece- perit, pro illo termino nihilominus capere volumus de eisdem; de of- fertorio etiam, in cena domini nec non beatorum Witi et Wenzeslai martirum festivitatibus obveniente, ita duximus providendum, quod nisi canonicus quicunque apud ipsam ecclesiam vel de prope ad unum milliare ante festa predicta et post ipsa similiter octo diebus inme- diatis et continuis steterit divina officia in ea frequentando, a comodo ipsius totaliter sit exclusus. Offertorium preterea cottidianum per cir- culum anni obveniens singulis diebus dominicis inter presentes tan- tum et divinis interessentes propter divini cultus augmentum statui- mus dividendum. Insuper eos, qui volunt et possunt studere et stu- duerint cum effectu, si de nostra licentia et capituli nostre eccle- sie consilio in studio privilegiato steterint, in perceptione censuum tantum in predictis, scilicet purificationis virginis gloriose et beatorum Georgii et Galli, festivitatibus obvenientium et de montibus canonicis residentibus et divinis interessentibus officiis per omnia volumus esse pares. De novitatibus in cantu et legenda non introducendis. Quoniam nonnulli in ecclesia nostra sue innitentes prudencie novitates in cantu et legendis in ecclesia nostra inducere non veren- tur; nos talia, cum sint scandali et emulationis incitativa, volentes abolere, statuimus, quod nullus de cetero, cuiuscunque preeminentie, conditionis aut status existat, historiam novam, ympnum, responso- rium aut quid simile in ecclesia nostra inducere aut inducta cantare presumat sine nostra vel successoris nostri, qui pro tempore fuerit, licentia speciali.

Strana 442
442 De obedientia in Odolena woda. Cum ex dispositionibus visitationis, quam pridem in ecclesia nostra fecimus, inveniremus de censibus obedientie in Odolena woda, que adventualis dicitur, infra tempus adventus domini domnis pre- latis, canonicis et ministris ecclesie prandia antiquitus fuisse mini- strata, declarando statuimus, ut census dicte obedientie ob frequen- tiorem visitationem ecclesie dicti temporis singulis diebus, quibus tunc alia non cadit portio, prout et prandia tunc ministrata fuerant, de cetero inter predictos dividantur more aliarum portionum. Quod decima montium eo iure, quo funeralia, ministris debetur. Cum retroactis temporibus in ecclesia nostra tentum et obser- vatum fuerit inconcusse, quod de proventibus funeralium et aliis, que nomine distributionum cottidianarum censentur, pars quarta, de pecuniis vero montium pars decima, ministris ecclesie sine quavis difficultate data fuerit et assignata; quidam tamen contra apostolum plus quam operatur sapere appetentes, ministris nostre ecclesie, qui in divinis officiis portant pondus diei et estus, decimam huiusmodi, que etiam raro cadit, ut intelleximus, abnuunt, non ipsam de gratia se habere profiteantur, nos novitates huiusmodi dampnosas et peri- culosas exemplo in ecclesia nostra pati nolentes, presentibus decla- ramus, decimam memoratam portiones in ecclesia nostra recipere solitis dari debere eo iure, quo funerales eis dantur portiones. De officio canonicorum ebdomadariorum. Canonicus presbiter ebdomadarius in prepulsationum festorum solempnitatibus ecclesie personaliter missam sub nota celebret, quod si non posset, omni fraude et dolo postpositis, in quo ipsius conscien- tiam oneramus, tunc per alium concanonicum loco sui missam cuius- modi cantari procuret, eo autem non valente ad mandatum decani aliquis ex mediis prebendatis, quod premissum est, faciat, quo legi- time prepedito installatorum quicunque illud explere omnino teneatur. Quum etiam nos in solempnitatum diebus, de quibus in alio sta- tuto nostro facimus mentionem, missarum solempnia personaliter celebramus, canonici ebdomadarii, diaconus videlicet et subdiaconus, in apparatu debito per se vel per concanonicum nobis ministrare

Strana 443
443 tenentur, et tunc canonico non ebdomadario, nobis pro canonico eb- domadario ministranti, de bursa canonici ebdomadarii quatuor grossi, prout moris est, per sacristam de mandato decani assignabuntur, quavis excusatione cessante. De prelatis et ca onicis residentibus. Hortamur preterea universos prelatos et canonicos residentes, quatenus, cum residentia personalis faciat eos multis prerogativis gaudere, ne apud ecclesiam mercenariorum more pro captandis solum pecuniarum lucris, cum quidam perraro, nisi dum distributiones ca- dunt, eam visitant, quod non cum scrupulo simonie pravitatis, sed ut cum effectu apud ipsam residere probentur, ecclesiam ipsam diebus prenotatis pro audiendis in ea divinis officiis, quanto frequentius po- terunt, visitare studeant atque curent, ut per ipsorum presentiam ecclesia ipsa se videat et sentiat eo amplius honorata, in hoc ipsorum conscientias onerantes ; dominicis vero et aliarum festivitatum diebus, nisi legitimo fuerint prepediti impedimento, de quo etiam decano fidem facere teneantur, quam decanus sine difficultate debet admit- tere, precise misse officio eos volumus interesse. Nullus etiam pre- latorum aut canonicorum infra missarum solempnia querulantes audire presumat, quin imo pro tunc silentium teneatur ab omnibus et collecta seu oratio, nec non evangelium, quando leguntur in missa, cum reve- rentia audiantur. De mediis prebendatis rubrica. Duo ministri ecclesie, qui medii prebendati nuncupantur, qui cum in ordine vicis sue ebdomadas cum aliis presbiteris tenere debe- ant, statuimus, quod eorum uterque a die receptionis sue infra annum se faciat in presbiterum promoveri, nec aliquis eorundem per vica- rium deservire valeat, sed ambo apud ipsam ecclesiam residentiam continuam faciant personalem, atque eos per decanum per subtrac- tionem fructuum beneficiorum suorum volumus coartari, qui inme- diate post archidiaconos et vicarium nostros, demum custos et sacrista, et post alii ministri in stallis chori se collocant, iuxta ordinem et morem de consuetudine hactenus observatos. Tenentur autem specialiter duo medii prebendati in die cinerum in reditu processionis de sancto Georgio letaniam decantare , et diebus pasche et pentecostes festa in- mediate sequentibus in vesperis et missa officium gerere precentorum-

Strana 444
444 De officio custodis et sacriste coniunctim. Custos vero et sacrista, cum habeant officia simplicia, inter ministros ecclesie computantur, et quamvis uterque eisdem preficien- dus officiis debeat esse vite probate et opinionis laudabilis ac etiam in sacerdotio constitutus et certa onera portent equaliter, videlicet de funibus et ungentis (sic) campanarum et baclis seu corrigiis tintinabu- lorum, patellis, carbonibus, urceis pro aqua ferenda, ampullis plumbeis seu stanneis pro vino et aqua ad sacrificium, ture, mirra et librorum, omnium ecclesie choralium ligatura et scopis, ex eo, quia decimum et nonum denarium offertorii, quod per totum annum apud reliquias et sepulcrum sanctorum in ecclesia cadit, eo excepto, quod a prin- cipio pulsus primarum vesperarum festivitatis sanctissimi martiris Wenzeslai usque ad octavas beati Michaelis inclusive obvenit, de quo nihil percipiant, percipere consueverunt. Ad ipsos etiam insimul, licet ad custo dem principalius, spectat diligens custodia et fidelis rerum sacristie, propter quod de cetero uterque singulariter a sue promo- tionis principio infra mensem de universis rebus sacristie inventarium clare et distincte faciat, ne circa eas fraus aut dolus possit committi, quod, apud se retenta copia, infra alterius mensis spatium sub sigillo suo sub poena suspensionis a beneficio, decano et capitulo tradere teneatur. Nec rem quamcunque communem ecclesie persone, cuius- cunque conditionis vel status existat, nisi prius sufficienti cautione recepta, de sacristia extra ecclesiam sub poena premissa audeat com- modare, que quidem cautio una cum re commodata die, in qua, et testibus, quibus presentibus commodatur, in libro, quem ad hoc pre- dicti habere debent, fideliter describatur. Specialiter tamen ad offi- cium custodis pertinet, cum archiepiscopus in solempnitatibus ad missam se preparat, eidem indumenta sacra prius aptata persona- liter ministrare, et ab eo, officio peracto, suscipere et sacriste mani- bus reservanda consignare, alias hoc ipsum facit sacrista custode absente. Custodum etiam et campanatorum ecclesie in Orziech et in Vgyezd villis, que eidem subsunt pleno iure, punit et punire debet insolentias et excessus. De officio et oneribus sacriste tantum. Ad sacristam autem specialiter pertinet, altaria et ecclesiam pro festivitatum solempnitate pallis et cortinis ornare, reliquias sanc-

Strana 445
445 torum suo tempore exponere et easdem per matronas et bonifantes providos et discretos custodiri procurare. Colligit quoque et reser- vat offertorium, quod apud sepulcrum sancti Wenzeslai et reliquias sanctorum ponitur, ac pannos sericeos seu balkinos in exequiis fune- rum vel alias ecclesie usibus deputatos; item sacrista ratione bono- rum, que tenet in Velikaves, tenetur duodecim clericis bonifantibus, quos decanus de gremio tantum ecclesie et non aliunde instituerit, de victu necessario providere, qui singulis diebus nonam diei et post vesperas antiphonam de beata virgine in choro ipsius virginis per se ipsos, alias vero horas tenentur cum aliis ministris et choralibus cle- rieis, quanto ferventius poterunt, decantare. Habet insuper ipse sa- crista, dum antiphonam O clavis David incipit, ministris et clericis ecclesie Pragensis collacionem seu bibitionem iuxta status sui hone- statem ministrare. De officio cantoris. Cantor pre omnibus ministris ecclesie tenetur horis canonicis nocturnis pariter et diurnis pro posse suo personaliter interesse, et ut distincte et debite cantentur, providere debet vigilanter vicario, canonicorum, diaconorum nec non clericorum choralium circa divi- num officium perpetratos excessus, etiam de virga, per se corrigens, presbiterorum negligentias et excessus circa divinum officium decano denunciat, qui ad requisitionem cantoris in summis festivitatibus ordinat precentores, de lectionibus autem in matutinis festivitatum earundem legendis ipse ordinat et disponit, diebus etiam aliis per se vel per alium hoc facit officium. Ab illis, qui in missa epistolam aut evangelium habent legere, prius an bene legant et in accentibus non peccant diligenter auscultat, hoc ipsum circa lectiones matutinas facturus. Ipse similiter, quod post primam regulam in missa defunc- torum evangelium et epistolam, nec non in vigiliis defunctorum lec- tiones canonicorum vicarii per se vel ex causa legitima et vera, de qua sibi fidem facere tenentur, per alios legant, informat, et a domi- nica, qua cantatur Vidimus, usque ad festum purificationis virginis Marie diebus singulis visitare debet communem clericorum stubam, quibus precantat cantum in ecclesia canendum, providens attente, ut ipsorum quilibet duo responsoria et antiphonas omnes in laudibus menti (sie) habeant ex libris ; processiones in ecclesia et extra ordinat quoad clerum suum indistincte et magister scole quoad suum. Ipse

Strana 446
446 etiam insolentias intercipit, dum candele in missa defunctorum inter presbiteros et alios clericos suis temporibus dividuntur, campana- tores autem non ipse sed ebdomadarius, ut ad matutinas, primam et vesperas pulsent, excitare consuevit. Plura etiam alia, presentibus non expressa, ex consuetudine ecclesie ipsius concernunt officium, que nihilominus in suo robore volumus permanere. De officio magistri in theologia et salario ipsius. Magister in theologia, quem de cetero apud ecclesiam nostram esse volumus, et cuius datio seu provisio ad archiepiscopum cum consilio sui capituli pertinebit, pro personis ecclesie nostre et aliis ipsum audire volentibus cursum lectionum suarum in biblia annis sin- gulis finita missa mansionariorum in die beati Dyonisii in loco eccle- sie nostre consueto incipiet, quem usque ad calendas Augusti exclu- sive continuabit, feriis quas nostra Pragensis observat ecclesia dum- taxat exceptis, qui pro suis laboribus viginti sexagenas grossorum de villa Zlatnik, Hodkowicz et duobus laneis cum quartali in Wazicz, bonis nostris patrimonialibus, et decem sexagenas grossorum a capi- tulo ecclesie nostre annis singulis habebit et habere debet, de qui- bus noster, qui pro tempore fuerit, in prefata ecclesia nostra vicarius in sanctorum Georgii et Galli festis de bonis predictis, que eidem cum suis omnibus iuribus et pertinenciis, silvis exceptis, cum onere iam dicto presentibus annectimus et unimus, sibi respondere tenebitur et debebit, residuo census dictorum bonorum et aliarum obventionum quarumcunque pro suis sibi laboribus reservato. Addicientes, quod si summa viginti sexagenarum predictarum vel pars ipsius propter guerram, grandinem, sterilitatem, alluvionem, ignis voraginem aut aliam rationabilem causam, de qua tamen vicarius noster coram archiepiscopo, qui fuerit pro tempore, vel ipsius commissario fidem faciet, haberi non posset, sibi archiepiscopum esse obnoxium, quavis excusatione cessante, ad prestationem summe predicte in tanto in quanto ex aliqua causarum predictarum sibi de ipsa non fuisset responsum. Verum si magister in theologia secularis aut regularis haberi non posset, ex tunc valens lector seu baccalarius in theologia regularis aut secularis, quemadmodum supra premittitur, sine more difugio cum salario ad officium, ut premittitur, assumatur predictum, quo lectore aut baccalario infirmitate seu alio legitimo impedimento

Strana 447
447 prepedito, statim aliqua valens persona substituatur ab ipso, que onus substituentis valeat et possit perficere ipsius impedimento du- rante. Insuper ut triginta clerici chorales moribus et scientia com- probati, de quibus inferius plenius faciemus mentionem, eo diligen- tius divino valeant insudare officio, quo in temporalium necessitate minorem se senserint pati defectum: statuimus, quod vicarius noster, qui fuerit pro tempore, tempore brumali de panno griseo communi et simplici, qui kosmacz vulgariter dicitur, tunicam et capucium, estatis vero tempore tunicam barchanam cuilibet ipsorum annis sin- gulis de bonis villae Lubcowicz prope montem dictum Rzip, que vicario nostro ex causa iam premissa damus et presentibus anectimus, in terminis superius expressatis providere debeat, guerra, grandine, sterilitate, alluvione, igne aut alia causa rationabili eo modo, quo supra premittitur, exceptis, tunc enim nos et successor noster de hoc, quemadmodum supra premissum est, fide sibi facta, defectum huius- modi in totum et per omnia sine quavis difficultate supplebimus seu supplebit. De officio magistri scole. Magister scole ecclesie nostre omnes portiones canonicales, in quibuseunque rebus consistant, per omnia et in omnibus equaliter cum canonicis percipit ut vicarius noster, habet etiam ipse magister stallum in coro, si est in sacris ordinibus constitutus, ad cuius (offi- cium) spectat per se vel succentorem suum, quem tenetur habere idoneum, in gramatica, loyca et phisica facultatibus morumque con- versatione laudabili scolares suos fideliter informare, et per se seu custodem scole diebus festivis et aliis scolares suos, qui chorum visitant, ut divinum officium debite peragant, regere et eorum negli- gentias et insolentias discretione previa cohercere, cuius negligentiae et excessus circa scolas per Pragensem scolasticum, circa autem divinum admissos officium per decanum animadversione debita cor- riguntur. Spargit rosas in choro in prima vespera sancti Witi, in matutinis et missa ejusdem festi, nec non in processione huiusmodi festi iuxta morem et ordinem hactenus observatos. De officio tumbarii st. Adalberti. Tumbarius st. Adalberti, qui et plebanus dicitur, omnibus tam clericis quam laycis inter muros castri Pragensis moram trahentibus Archiv. XXXVII. 2. 29

Strana 448
448 per se vel ex causa rationabili et necessaria, ubi scillicet non posset, in quo ipsius oneramus conscientiam, per alium ministrat ecclesiastica sacramenta, sanctimonialibus St. Georgii dumtaxat exceptis, quibus per dyocesanum aliqua persona sui ordinis etatis provecte anime de- putatur, que ipsis, cum est opus, ea ministrat; familia etiam ipsius monasterii sexus utriusque omnia sacramenta a dicto tumbario vel ex causa, ut supra premittitur, commissario eius recipit, quamvis apud ipsum monasterium de consuetudine consueverit sepeliri. De altaristis. Licet quarta funeralium et ea, que debentur ratione interessentie divinorum officiorum, secundum veritatem, prout sumus informati, tantum vicariis canonicorum nostre ecclesie sit debita et debeatur, tamen sancte Marie in choro mansionariorum et sanctorum Cosme et Damiani altarium rectores, nec non altaria privilegiata, in percep- tione quarte huiusmodi concurrunt cum vicariis canonicorum. Non- nulli etiam de quarta huiusmodi ex quadam patientia seu tolerantia per- cipiunt, de quo nonnunquam vicarii canonicorum causabantur et ad- huc causantur. Nos altricationibus huiusmodi quantum possumus viam volentes precludere, altaria, quorum rectores portiones cum vicariis contributione exclusa, et ea, quorum rectores inclusa eadem percipere debeant, presentis statuti serie duximus exprimenda. Inprimis dici- mus, quod sancte Marie in choro mansionariorum et sanctorum Cosme et Damiani altarium rectores ratione custodie reliquiarum gau- dent portione. Item sanctorum Iacobi maioris, Silvestri pape, Pro- copii et sancte Marthe portione ex privilegio eis per capitulum ecclesie nostre dato et concesso potirentur. Rectores vero altarium infrascriptorum, qui vicarii non sunt, ratione portionum, quas per- cipiunt et percipient, annis singulis tantum contribuunt pro vicariis et ministris non installatis : primo rector altaris in capella sancti Michaelis dabit unam sexagenam, item sancti Laurentii duas, sancti Martini duas, sancti Wenzeslai unam, corporis Christi duas, sancti Stanislai duas, sancti Crisogoni duas, sancte Marie Magdalene duas, sancto- rum Iohannis et Pauli unam, sancte Katharine in cancellis duas, sancte Ludmille unam, sancte Barbare unam, sancte Katherine et Kunigundis unam, sanctorum quatuor doctorum et sancti Erasmi unam, sancte Elisabeth duas, sancti Luce unam, sanctorum decem

Strana 449
449 millium militum unam, sancti Dionisii unam, sancte Margarethe unam, sancte Marie Nivis unam, sancte trinitatis unam, sancti Briccii unam et mediam , sancti Gotthardi unam, sancti Iohannis baptiste unam, sancti Thome apostoli unam, sancti Petri apostoli unam, sancti Ste- phani prothomartiris duas, in capitulo altarista sancti Blasii duas, sancte Dorothee unam, sancti Bartholomei duas, duo ministri capelle omnium sanctorum per unam sexagenam et altarista sancti Bernhardi duas sexagenas, premissa tamen non quoad altaristas, qui in presenti cum vicariis canonicorum capiunt portiones, sed ad successores eorum non vicarios volentes extendi, addicientes, quod rectores alta- rium de cetero in ecclesia nostra erigendorum anno quolibet duas sexagenas grossorum vicariis et ministris, ut premittitur, portiones cum vicariis canonicorum habentibus, pro participio, etiam si portio- nibus gaudere nollent, contribuant, quavis excusatione cessante; solutionem autem summe predicte in sanctorum Georgii et Galli festis omni dilatacione postposita annis singulis ad manus divisorum ministrorum, qui pro tempore fuerint, fieri volumus per eosdem. Quod altariste debeant esse presbiteri infra annum. Verum cum altariste per fundatores suorum altarium ad certas missas septimanatim dicendas consueverunt onerari, statuimus, quod si a die investiture infra annum ad presbiteratus ordinem promoveri neglexerint, altaribus suis presentis statuti vigore eo ipso privatos. Quod vicarii infra divinum officium stent in choro. Sunt etiam et alii ministri in ecclesia prelatorum et canonicorum vicarii, qui vice domnorum suorum horas nocturnas pariter et diurnas exacta diligentia decantare tenentur, nisi iusto inpedimento detenti, de quo fidem decano facere tenentur, hoc adimplere non possent, propter quod ipsi de obventionibus ecclesie communibus certas per- cipiunt portiones; circa quos abusum quemdam, quo occasione dom- norum suorum, quibus ecclesiam intrare volentibus cum superpel- liciis et mitris idem vicarii occurrentes per ecclesiam hinc inde dis- currunt et ut frequenter ante fores ecclesie, quare in ipsa longiorem tractum temporis expendunt domnos suos exspectantes, sicque ple- rumque quod pauci vel nulli psalentes in choro reman ent, abolere 29*

Strana 450
450 volentes, districtius inhibemus, ne de cetero occasione predicta vel simili chorum ipsorum aliquis exeat, sed, domno cuiuscunque ipsorum ad ecclesiam veniente, ad requisitionem famuli ipsius sibi superpel- licium ministret, ad chorum illico reversurus. Eisdem eciam vicariis et ministris et presertim diaconibus et subdiaconibus districte man- damus, quod in secunda vespera gloriosi natalis domini nostri Iesu Christi et etiam die sequenti scilicet beati Stephani prothomartiris tam in vesperis et matutinis, quam in missa, cum clerici per eos epi- scopi annua peragunt, nullis larvarum monstris seu quibuslibet ludi- briis voce aut gestu inordinatis utantur, sed tunicis et dalmaticis, ut consuetum est, induti, cum omni disciplina officium illis sacris die- bus congruens nocturnum pariter et diurnum reverenter compleant et devote, scriptum est enim Domum tuam domine decet sanctitudo. De vicariis canonicorum ecclesie et de salario corum. Canonicus quomodocunque succedens canonico in prebenda si vicarium canonici cedentis vel decedentis invenerit in ordinibus sibi parem, ipsum pro vicario habebit quavis excusatione cessante. Item si canonicus altioris gradus fuerit vicario canonici cedentis vel dece- dentis, tunc vicarius sibi, quam primum poterit, se in ordinibus con- formabit; verum si canonicus non esset in pari ordine cum vicario canonici civiliter vel naturaliter defuncti, vel se sibi infra unius anni spatium nollet in ordinibus conformare, recipiet sibi vicarium quem volet, tamen de gremio ecclesie nostre tantum, et eo casu capitulum vicario dimisso, quam primum se facultas obtulerit, de titulo eccle- siastici beneficii tenebitur providere, qui etiam vicarius sic dimissus portiones recipiat cum vicariis canonicorum tamdiu, donec sibi quo- cunque modo de beneficio ecclesiastico foret provisum, hoc ipsum servari volentes in vicario canonici ad prelaturam nostre ecclesie per- petuum habentem vicarium promoti. Ut autem ipsi vicarii tanto am- plius ecclesie valeant insudare serviciis, quanto magis eisdem occasio defectus necessariorum vitae submovetur, statuimus, ut de bursis canonicorum per divisores annuos due sexagene grossorum Pragen- sium, pro vicario cuiuslibet eorum annuatim dari solite, una in Ge- orgii et alia in Galli sanctorum festis, etiam ipsis canonicis irequi- sitis, sine dilatione qualibet persolvantur.

Strana 451
451 De Balkinis et cereis ecclesie inportatis, ad quos pertineant. De Balkinis seu pannis sericeis, qui cum funeribus portantur ad ecclesiam, utrum ebdomadariis an ecclesie cedant, frequenter in dubium meminimus revocatum, quare dubietatem equitate pensata taliter dirimendam censuimus, quod si huiusmodi panni ad altare, in quo missa pro defuncto cantatur, fuerint oblati, cedunt ebdomadariis ; si vero Balkini huiusmodi in capella sancti Wenzeslai, vel ad manus offerrantur sacriste, eosdem pro fiendis ornatibus interpretamur ec- clesie deputantes, nisi in utroque casu offerentes aliud exprimant, quia tunc eorum dispositionem indistincte dicimus observandam. Cereos autem, qui cum huiusmodi funeribus inferuntur ecclesie, procurantes exequias reportandi ad domum vel alias disponendi de eis, quoad pla- cet, habere debent liberam voluntatem, licet circa huiusmodi cereos aliud improvide et abusive fuerit attemptatum. Cereos etiam, qui in festo purificationis virginis Marie prelatis, canonicis et ministris installatis ad hoc, ut se ceteris fidelibus in eorum delatione confor- ment, per sacristam traduntur, ad manus sacriste finita missa, ut est moris, restituendos decrevimus, nisi quis predictorum cereum suum pro tantumdem cere duxerit redimendum. De clericis choralibus. In divini preterea cultus augmentum consuevit ecclesia tenere pauperes clericos, chorales dictos, qui una cum ministris et vicariis horas canonicas psalunt, quibus etiam de corporali sustentatione pro- vidit, custode cori id disponente, scilicet, qui ex ipsis prandium et qui cenam, et ubi facere debeant, nominatim exprimendo. Verum quia per ipsorum inordinatam multidudinem et, quod plus est, dissolutam vitam multa scandala in ecclesia nostra experimento ac etiam ex que- relis frequentibus didicimus suscitata, volentes igitur in futurum materiam talium submovere: statuimus, quod huiusmodi clerici, quo- rum nominatio ad cantorem, succentore et custode scole exceptis. quorum nominatio ad magistrum scolarum, annotatio vero ad chorum et remocio ex causa rationabili indifferenter omnium pertinet ad deca- num tantum, triginta sint numero, nec alias nisi per ipsum decanum in legendo et cantando ac vita et moribus examinati, si fuerint et reperti idonei et insuper nisi caucionem dederint, quod ordinatam

Strana 452
452 vitam ducent secundum exigentiam clericalis status, ipsi choro valeant annotari, sic autem annotati horas canonicas ac misse officium tenentur cantare, nec infra illas etiam causa associandi prelatos vel canonicos chorum exire audeant quoquomodo. Si qui autem ultra predictos vita et moribus aprobati in ecclesia nostra Deo omnipotenti in humilitate spiritus militare voluerint, ipsis presentibus non ne- gamus. De matronis. Intitulantur etiam ecclesie per decanum quedam mulieres honeste, etatis provecte, que matrone nuncupantur, que et ipse in ecclesia ex antiqua consuetudine certas capiunt portiones et ultra provisionem, quam nos et prepositus eisdem singulis annis facimus, canonicus tenens obedienciam in Odolena voda earum cuilibet tritici duos, siliginis duos, et pisorum unum et insuper sex grossos argenteos annis singulis ministrare tenetur. Quarum officium est: pallas et albas dissutas filo lini vel sericeo, si ipsis ministretur et si serico consuere sciverint, consuere, sanctorum reliquias, cum extra beatorum Witi et Wenzeslai festa superponuntur altaribus, cum bonifantibus diligenter et sollicite custodire. Nam diebus festorum eorundem certi ministri, puta vicarius decani reliquias altari sancti Witi, et minister altaris sancte crucis reliquias huiusmodi altari sti. Wenzeslai superpositas custodire consueverunt. Sed quia custodes reliquiarum altaribus memoratis superpositarum torpore et desidia reprobandis plerumque, ut didicimus, nonnunquam custodiam reli- quiarum aliis etiam garconibus quadam improbitate comittere con- sueverunt in non modicum ecclesie nostre dispendium et iacturam; ne hoc de cetero fiat, presentibus sub poena suspensionis quatuor- decim dierum ab ingressu ecclesie ipsis et eorum cuilibet districte precipimus, quatenus, cum circa hoc industria ipsorum sit electa et totus honor ecclesie nostre consistat in reliquiis huiusmodi ipsorum custodie commendatis, custodiam huiusmodi alii seu aliis, nisi in casu necessitatis naturalis seu alias evidenter manifeste et rationalis, nec tunc nisi persone idonee, vita et moribus comprobate, possint cum summa tamen recommendatione committere, necessitate huiusmodi cessante sub poena predicta ad custodiam e vestigio reversuri. Pre- dicte etiam matrone clericis choralibus infirmantibus et laborantibus in extremis deservire et assidere tenentur et eisdem mortuis a cor-

Strana 453
453 poribus ipsorum non recedere, donec fuerint tumulata. Insuper eedem matrone matutinis et aliis divinis officiis orationibus insistentes, quanto possunt frequentius, debent interesse. Ob quod etiam retro domum nostram, quam habemus in castro Pragensi intra muros ipsius castri, ipse morari consueverunt. De prerogativa canonicorum Boleslaviensium. Ceterum cum canonici ecclesie sancti Wenzeslai in Boleslaw opido de antiqua consuetudine tantum in die aniversarii dedicationis ecclesie nostre et festivitate sancti Witi stallum in choro inmediate post nostros archidiaconos et, si divinis intersint officiis diebus festi- vitatum earundem, ad instar canonicorum nostre ecclesie portiones habere sint soliti: nos dictos canonicos in iure huiusmodi fovere volentes, consuetudinem huiusmodi, cum in divini cultus tendat augmentum et in utriusque ecclesiarum vergat honorem, ne de ipsa processu temporis possit in dubium revocari, presenti statutorum ecclesie nostre libello duximus inserenda, nihil tamen iuris quoad alia tribuentes eisdem. De beneficiis, que simul se compaciuntur et que non. Verum quia ex visitatione, quam fecimus, nonnullas personas ecclesie nostre etiam circa disposicionem quameunque et cuiuscun- que cum divini cultus et animarum suarum dispendio in beneficiis plurales reperimus, quibus volentes providere, que beneficia se com- paciantur et que non, tam in ecclesia quam extra, de sapientum nostrorum consilio duximus declarandum. Due etenim dignitates per- sonatus aut beneficia tam in una quam in pluribus ecclesiis et una persona citra disposicionem romani pontificis se non compaciuntur, idem de dignitate et personatu insimul vel officio asserentes; bene- ficium etiam curatum sive in ecclesia, sive extra ecclesiam consistit, cum officio, quod precisam et personalem requirit residentiam, se non compati in una et eadem persona profitemur, consuetudinem contrariam valere non credentes, hoc ipsum de duobus beneficiis simplicibus eiusdem iuris quoad eandem ecclesiam fore dicentes; duo autem beneficia iuris diversi, sive in eadem ecclesia sive in diver- sis consistant, quorum alterum ex consuetudine, privilegio vel statuto

Strana 454
434 residenciam non requirit personalem, ex dispensacione archiepiscopi dicimus se compati et simul per eandem personam posse retineri, hoc semper salvo, quod mansionariorum nullus, etiam precentore ipsorum incluso, aliquod aliud beneficium in ecclesia nostra aut extra cum mansionaria seu precentoria potest tenere insimul, prout serenissi- mus princeps et domnus noster Karolus Romanorum rex semper Augustus et Boemie rex, ipsorum fundator, in fundacione eorum nostro et capituli nostri ad hoc accedente consilio et consensu ordi- navit et voluit, cuius etiam ordinacio et dispositio est per sedem apostolicam ex certa sciencia legitime confirmata. Qui testamenta facere possunt et de anno gracie. De consuetudine laudabili hactenus in nostra ecclesia tenta et servata inconcusse canonici ipsius de rebus mobilibus prebendarum suarum pro libito sue voluntatis per viam testamenti, legati, dona- cionis aut alio quovis modo licito, de quo tamen fides fieri poterat, disponebant in vita et in morte. Nos consuetudinem huiusmodi in suo robore perdurare volentes, quantum sanctorum patrum decreta per- mittunt, ipsam approbamus, ratificamus et presentibus confirmamus. Vigore etiam consuetudinis canonici prebendati nostre ecclesie post suum ab hoc seculo discessum medietatem omnium fructuum pre- bende sue per annum integrum capiebant et capiunt in presenti, de his testamenta, legata et alia, prout volebant, faciebant, quam quidem consuetudinem velut piam et favorabilem approbantes, ne de ipsa ab aliquibus forte in posterum posset in dubium revocari, ipsam presenti statutorum libello duximus inserendam. Sed quia plerique ministri ecclesie nostre sunt adeo pauperes, quod racione paupertatis propter sustentacionem vite sue eos quandoque debita contingit contrahere, quibus interdum propter inopiam non solutis diem claudunt extre- mum, quorum exequie nonnunquam ex causa predicta indecenter peragebantur et fuerunt peracte, igitur ut creditores ipsorum in pre- missis aliquo consolationis beneficio perfruantur, statuimus, quod om- nes ministri ecclesie nostre maiores et minores de omnibus fructibus grossis beneficiorum suorum annum gratie pro rata tamen temporis de cetero in perpetuum habeant, disposituri et facturi de fructibus eis- dem in vita et in morte, prout animarum ipsorum saluti melius vide- bitur expedire. Ut autem in presenti contenta libello eo diligentius

Strana 455
455 memorie commendentur, quo frequentius fuerint repetita, omnibus et singulis prelatis et canonicis nostre ecclesie in virtute sancte obe- diencie districte precipiendo mandamus, quatenus omnia et singula in eo contenta et expressa ter in anno in suis generalibus capitulis, que celebrare consueverunt, integre diebus continuatis coram se legi faciant et procurent, mandantes etiam nihilominus, ut eorum nec non ministrorum ecclesie nostre quilibet quoad ea, que ipsum concer- nunt, ipsorum quam primum poterit sibi copiam procuret; si quis autem premissis seu alicui premissorum contrarium facere presum- serit, ultra poenas presentibus insertas indignacionem Dei omnipo- tentis et beatissimorum martyrum patronorum nostrorum Witi, Wen- zeslai atque Adalberti se noverit incursurum. Ad robur etiam omnium hic contentorum sigilla nostra presentibus duximus appendenda. Datum in refectorio ecclesie nostre, in quo capitulum congregari consuevit, anno Domini millesimo tricentesimo quinquagesimo, decima octava die mensis Novembris, archiepiscopatus vero nostri anno sexto. Expliciunt statuta ecclesie Pragensis scripta per Bohunconem anno Domini millesimo quadringentesimo tertio.